قربانی یکی از بزرگترین شعار اسلام است!

همه میدانیم که قربانی یک شعار بزرگ، والا، خجسته ترین قربت و طاعت در نوع خود، رمز و راز شکرانه وکرنش درعبادت مالی، نهایت امتثال، بهترین ایثار و فدا کاری (مالی) در راه خداوند (ج) است. در نهایت قربانی یک رسالت ومسؤلیت بوده فضیلت، برکت، اجر وخیر زیادی درآن نهفته است. لذا قربانی دراسلام از مشروعیت بالا بر خور دار بوده احکام وآداب خاص خود را دارد که در سنت نبوی بوضاحت ترسیم شده وعلمای ربانی امت اسلامی به ما تشریح همه جانبه داده اند.
بدون تردید هرگاه ذبح وقربانی در روشنی این آداب صورت بگیرد از یکطرف احسان ونیکی باحیوان صورت گرفته وازطرف دیگر این عبادت زیبا مورد قبولیت وپذیرش درگاه خداوند (ج) قرار می گیرد. چون همه میدانیم که هیچ عبادت وبندگی بدون اطاعت وپیروی پیامبرخدا(ص)درنزد الله( ج) پذیرفته نمیشود. طوریکه خداوند(ج) فرموده است: أی پیامبر«بگو اگر خواهان محبت الله هستید پس از من (پیامبر) پیروی کنید تا خداوند شما را دوست داشته وگناهان تان را بیا مرزد»سورۀ آلعمران(31).
پیامبر(ص)میفرماید:«کسیکه درامورعبادت ودین ما(مسلمین)چیزی رااضافه کندکه ازآن جمله نباشد مردوداست»(بخاری)در روایت دیگرآورده است:«کسیکه عملی را در امور(دین)انجام دهدکه امروفرمان مابرآن نرفته باشد،پس آن درنزد (خداوندوپیامبرش مردودوباطل است»امام ابوحنیفه(رح)فرموده است:«هرگاه حدیثی صحیح ثابت شودپس آن مذهب وراه من است»(حاشیۀابن عابدین).

تعریف ومشروعیت قربانی:
قربانی دام زبان بسته ای را گویند که در روزهای عید قربان (یوم النحر وروزهای تشریق) بخاطر ادای سپاس وشکر از نعمت های بی حد وحصر خداوند (ج)ورضای او تعالی ذبح میگردد .
اساس وانگیزۀاین جشن و بزرگ داشت همان فدیه ای است که خداوندتعالی بدیل ذبح اسماعیل(ع)نموده است.درحقیقت قربانی شعار ویژۀاسلام، رسم ابراهیمی (ع)، سنت محمــدی(ص)و از نشانه های مهمی مسلمـانی بشمار می رود.

چنانچه پیامبرخدا(ص)چندمسئله راعلامۀ مسلمانی معرفی کرده ویکی ازآن جمله قربانی به نام خداوند(ج)و به شیوۀمسلمین است. در سورۀکوثرالله(ج)فرموده است ترجمه:«برای پروردگارت نماز(عید)بخوان وقربانی انجام بده». درسورۀأنعام فرموده است«هرگزنمی رسد خداوند راگوشت و خون قربانی وآنچه می رسد اوتعالی را اخلاص وتقوای شما».همچنان أنس بن مالک(رض)میگوید”پیامبر(ص)در(10)سال اقامت شان درمدینه پیوسته قربانی میکردند»(صحیح بخاری). پیامبر(ص)همواره بهترین دام را قربانی میکردند. دربخاری ومسلم آمده است«ایشان بادست(مبارک)و به گذاشتن پابرشانه(حیوان) دوگوسفندچاق وشاخ دار راقربانی کرده به گفتن بسم الله و تکبیرذبح می نمود».

درمورد دعای قربانی بایدگفت که(بسم الله والله اکبر)کفایت میکند. این دوکلمۀ مقدس وبزرگ نه تنها دعای ذبح قربانی است بلکه دعای هر ذبح بشمارمی رود.
پس باید ما مسلمین به تأسی از سیرت وطریقۀ رسول خدا(ص)بهترین ها را تقدیم راه خداوند(ج)کنیم، چه قسمیکه پروردگار(ج)فرموده است:”به هیچ صورت به مقام نیکی(خوشنودی خداوند وبهشت)نمی رسید تا اینکه خرچ و انفاق کنید آنچه را که دوست دارید(سورۀ آل عمران).
بنی اسرائیل(یهود ونصاری)بخاطرتوبه و جبران تقصیرات مکلف شده بودند تا یکدیگر را قتل کنند اما به رحمت وفضل خداوند أمت محمد(ص)مکلف اند تا بخاطرتوبه وجبران لغزش ها بجای قتل وکشتن خود حیوانی در همچو مراسم قربانی کنند. لذا سزاواراست که ما هر لحظه شکرگذارخداوند(ج)باشیم فرامین و سفارشات او را به موقع اجرا کنیم .پیامبر(ص)فرموده است:«کسی که پس ازفراغت از نماز(عید)قربانی کند قربانی اش به موقع بوده طریقه وشیوۀ مسلمین را بجا آورده اســـت»(صحیح بخاری).
فضیلت قربانی:
تمام مکلفیت های شرعی مملو از خیر، برکت، اجر و ثواب است بدین منوال قربانی همراه با خوبی های زیادش اجر فراون دارد. طوریکه پیامبر(ص)فرموده است: «هیچ کار وعبادتی در روزهای عید(قربان)بهتر از ریختاندن خون حیوان چون (شتر، گاو، گوسفند وبز نیست». صحابه(رض)سوال نمودند که اساس این قربانی چیست؟ پیامبر(ص)فرمودند سنت جد تا ن ابراهیم(ع)است بازگفتند برای ما(مسلمین)چه میرسد؟ فرمودند در مقابل هر مو وپشم برای شما اجر داده میشود»(ابن ماجه وترمذی).
حکم قربانی:
قربانی به باور جمهور اهل علم سنت مؤکدبوده و به نظر برخی دیگر واجب است. پیامبر(ص)ازترک و نادیده گرفتن قربانی درصورت قدرت وتوانمندی بشدت انذارداده است. پیامبر(ص)میفرماید«شخصی که توان(مالی)قربانی راداشته باشدقربانی نکندپس به نمازگاه ما(مسلمین)نیاید»(مسندأحمد). باید مسلمان در تجلیل ازاین عبادت زیبا و درخشان که درتمام سال یکبار جشن گرفته میشودسهل انگاری و بی پروایی نکند، چون از یکطرف مسؤلیت دینی، ایمانی و اسلامی خود را به نمایش گذاشته و شکرنعمت های خداوند(ج)را ادامیکند وازطرف دیگرروح شادمانی، صمیمیت را بر اعضای فامیل دمیده و محبت واعتماد درویشان راجلب کرده وهمچنان خیر، برکت، اجرفراوانی را بدست می آورد.
التزام به شروط قربانی لازم است:
1- قربانی باید یکی ازدامهای ذیل باشد(شتر، گاو، گوسفند و بز) الله تعالی فرموده است:{برای هرأمتی عبادت(قربانی مقررکرده ایم تایادکنندنام الله رادر مقابل روزی که داده ایم ایشان را از دامهای زبان بسته}سورۀ حج(34).
پیامبر(ص)میفرماید:(قربانی نکنید جز«مُسِنَّه»را، هرگاه«مسنه»میسرنبود، درآن صورت«جَذعَه»قربانی کنید)(صحیح مسلم).
اینک توضیح مسنه وجذعه:
در شتر (5)، درگاو (2)، در گوسفند وبز (1) سال را تکمیل کرده باشد. وجذعه گوسفند (6) ماهه را گویند. از پیامبر (ص) نقل نشده است که غیر ازین اجناس را قربانی کرده و یاکسی را به آن أمرکـرده باشـد.
2- باید هر یک ازین دامها سن مشخص شده شرعی راطی کرده باشد. طوریکه ازروایت فوق(مسلم)به وضاحت دانسته شد.بهترین قربانی شترسپس گاو درآخر گوسفندو بز است و باید مسلمان تاحد امکان بهترین مال را پیشکش کندچنانچه خداوندتعالی فرموده است:«هیچ گاه به نیکی(پاداش وجنت)نایل نخواهیدشدتاکه مصرف نکنیدآنچه راکه دوست دارید »سورۀانعام.
مشارکت درقربانی: درشتر وگاو تا هفت نفر اشتراک ورزیده میتواند و بشکل انفرادی افضل تر است.
3- قربانی باید ازتمام نقایصی که شرعاً مشخص شده است سالم باشد. بویژه عیب هایکه درحدیث براء بن عازب(رض)تصریح شده است که پیامبر (ص) میفرماید:«هیچ یک ازحیوانات ذیل راقربانی نکنید”کوری که نابینایی اش آشکار باشد، مریضی که مرضش عیان باشد، لنگی که لنگ بودنش عیان باشد، پیری که مغز نداشته باشد»(بروایت اصحاب سنن). باقی عیوب چون (گوش، شاخ و دم بریده)این عیب هاقربانی رابی اعتبارنمی سازد اما خالی از کراهت نیست. بهترین قربانی آن است که قیمت اش بیشتر واز بازار یابی خوب برخور دارباشد. طوریکه خداوند(ج)درسورۀ حج (32) فرموده است:«این قربانی ازعلایم(دین) الله است، کسیکه نشانه های(دین)الله را احترام میکند بدرستی این کارجزءِ تقوی وپرهیز گاری دلها است». ابن عباس(رض)میفرماید«تعظیمش»بمعنی فربه، بزرگ وزیبایی آن است.
4- قربانی در وقت مشخص شرعی انجام شود: زمان قربانی راپیامبر(ص) مشخص کرده است:(متصل فراغت ازنمازعید تاغروب خورشیدآخرین ایام تشریق(روزسیزدهم)میباشد)پیامبر(ص) میفرماید:«تمام روزهای تشریق روزهای قربانی است»(مسند احمدبن حنبل وبه تصحیح البانی رسیده است).
شخصی که نیت قربانی راداردلازم است که ازدوچیزاجتناب ورزد:
طوریکه گفتیم قربانی یکی ازعبادتهای زیبا و نشانۀ آشکاراسلام است که برای انسان صبغه ورنگ مسلمانی می بخشدلذاشخصی که نیت وقصدقربانی رادارد بایدقبل ازهمه ازتمام گناهان دوری جوید. قسمیکه حیوان قربانی میکند باید خواهشات وهوای نفسانی زشت را نیزقربانی نموده وحقوق خداوند(ج)ومخلوق رابدون کم وکاست اداءکند،تامسلمان واقعی ومفیددرجامعه قلمدادشود.
دوم:کسیکه قصدقربانی کردن رادارد از اول ماه ذوالحجه تافراغت ازقربانی نباید چیزی ازموی بدن ویاناخن خودرابگیرد.طوریکه پیامبر(ص) فرموده است”هرگاه ماه ذوالحجه فرا رسید ویکی ازشما قصد قربانی کردن را داشت پس تا فراغت از قربانی چیزی ازموی بدن وناخن را نگیرد”(صحیح بخاری).
ذبح قربانی:
بهتراست که شخص قربانی کننده در صورت توان بدست خود ذبح کند، چون نفس ذبح عبادت وقربت است ایجاب میکند که خود مباشر آن باشد و در صورت عدم توان و یاغیابت مجاز است که شخص دیگر را نمایندۀخودقراردهد. رسول الله (ص)درحجه الوداع بدست خود(63)شتر را قربانی کردند و در باقی علی(رض)را وکیل خود تعین نمودند.
آداب ذبح:
مسلمان مکلف است که آداب ذبح راجداًمراعات نماید:
(1) باید کارد وآلۀ ذبح را درست تیز کند.
(2): کارد را رو در روی حیوان آماده نکند.
(3): حیوان باید قبل از ذبح بطرف قبله گردانیده شود.
(4): قبل ازجان دادن پوست نشود.
(5): پس از سر بریدن دست وپایش بازشود تا بشدت حرکت اعضای بدن خون از شریانهابسرعت بیرون گردد. شتر نحرمیشود نه ذبح، به این مفهوم که دست چپ محکم بسته شده سپس با آلۀ تیز به حلقومش زده میشودبه این شیوه بسیارزودبه زمین میخوابد پس بااین عملیه قطع سر شتر نیز آسان میگـردد.
(6)حیوانات باید مقابل یکدیگر ذبح نشوند.
پیامبر(ص)فرموده است«خداوند احسان وآسان گیری را برهرچیز لازم گردانیده است هرگاه ذبح کردید به بهترین شیوه ذبح کنید وهرگاه بخاطر(اقامه حد، قصاص وغیره قتل کردیداز احسان کار بگیرید»(صحیح مسلم).
یک تأمل انسانی واسلامی:
آنانی که بنام جهاد قتل میکنندوسرمی برندبایدباردیگراین حدیث صحیح وصدها روایت دیگر را موردغورقرار دهندحداقل بر انسان مانندحیوان که اسلام برآن ترحم وشفقت نموده ملاطفت نمایند. ما از اسرائیلی ها، صلیبی ها و دیگردشمنان خون خواراسلام و مسلمین شکوه نداریم،چون آنهادر مقاطع مختلف تاریخ به مسلمین هیچ ارزشی قایل نبوده و با تمام بی رحمی وسنگدلی مسلمین راقتل عام کردند. در عصرکنونی مسلمین امروز نمونه این درندگی رادروجود صهیونیست های درنده وغاصب وبودائی های زشت ودیگر دشمنان اسلام ومسلمین مشاهده میکنیم آنهابه گذشت هر روز تیغ تجاوز و بربریت را تیزتر نموده مسلمین راقتل عام میکنند، خانه های ایشان را آتش می زنندبالآخره ازتمام حقوق انسانی آنهارا محروم کردند. پس کجااست مدعیان حقوق بشر؟ همه درمقابل این جنایت کاران خاموش ماندند بخصوص کشورهای عربی که باسکوت شان آنها را بیشترجرئت دادند. بدون شک عامل اساسی بروز جنجال ها درکشورهای اسلامی مداخلات کشورهای استعمارگر و اشغال گراست. مدعیان جهاداگرصادق هستند چرا قاعدۀ اولویت را سرلوحۀ کاری خودقرار نمی دهندتا درقدم نخست کاررابایهودی ها وصلیبی های جنایت کار یکطرفه کنند؟چرا تنهادشمنان اسلام رانمی کشندکه همواره مسلمین راهدف قرارمی دهند.پس کسانیکه دعوای جهاد و مبارزه را دارند باید از برنامۀ ذبح وقربانی به شیوۀ اسلامی بیآموزند.
بدون تردید جهاد بلندترین قلۀ اسلام و بزرگترین عامل عزت دین و مسلمین است و تاروز قیامت ادامه دارد آن هم بخاطراعلاء وحاکمیت دین اسلام،آزادی، عزت مسلمین، تأمین عدالت ورفع ظلم مشروع شده شرایط وآداب خاص خود را دارد. اما متأسفانه امروزدر موارد زیادی برعکس اهداف والایش به کار برده می شود باید ما جهاد وآداب آنرا از مؤسس مکتب جهاد پیامبر(ص)بی آموزیم در(27) غزوه رهبری وقیادت را شخصاً خودپیش بردند و(77)نبرد دیگر نیابتاً از خود اصحاب ویاران را فرستادند، درتمام این نبردها تلفات ومقتولین از هر دو طرف از (1018) تن تجاوز نمیکند وهمواره مجاهدین را به تقوی وخدا ترسی توصیه وسفارش می نمودند، ازکشتن کلمه گو(لا اله الا الله محمد رسول الله)، قطع اعضای مقتولین، قتل طفل و زن بشدت منع کرده است. پس اینجا تفاوت میان عمل کرد مجاهدین واقعی ومجاهد نماهای استخباراتی تا آسمان می باشد.
تدوین: محمدوسیم.”اثری”