این روزها وزارت مبارزه با مواد مخدر و نهادهای همکار آن کمپین تبلیغاتی را علیه کشت، تولید، تجارت، قاچاق و استفاده مواد مخدر را به مناسبت روز جهانی مبارزه با مواد مخدر و هفته مبارزه با آن، شروع کرده است. در این مجادله تبلیغاتی مبالغی صرف تبلیغات و برگزاری مجالس و نشر برنامه های فرهنگی علیه مواد مخدر می گردد که چه بسا هنگفت نیز هست. اما متاسفانه باید اذعان داشت که افغانستان پس از چندین سال مبارزه و مجادله علیه مواد مخدر، افغانستان نه تنها شاهد کاهش کشت، تجارت و استفاده مواد مخدر نبوده است بلکه این پدیده خانمانسوز سال به سال رشد قابل توجهی داشته است. هم اکنون هزاران جریب از زمین های کشور زیر کشت تریاک است و ده ها هزار نفر مبتلا به مواد مخدر هستند و ده ها گروه تروریستی و مافیایی از حاصل تجارت مواد مخدر، به حیات خویش ادامه می دهند.
در این که در سال های گذشته اقدامات قابل توجهی صورت گرفته است و مصارف هنگفتی نیز صورت گرفته است شکی نیست. در این که این گونه کمپین ها باید وجود داشته باشد و نمی توان تنها شاهد مرگ تدریجی و ذلت بار هزاران نفر در هر گوشه کشور بود نیز شکی نیست. در این که وزارت مبارزه با مواد مخدر یکی از وزارت هایی است که در بسیاری از نقاط کشور پروژه های عام المنفعه و بزرگی را روی دست دارد هم شکی نیست. اما پرسش اساسی این است که واقعا چرا این همه مجادله نفس گیر و مصرف پول های گزاف، هیچ تاثیری در کاهش کشت و تولید و استعمال مواد مخدر ندارد؟ چرا همه طرح ها و پلان هایی که در بسیاری از کشورها جواب داده و به ثمر نشسته است، اما در افغانستان به نتیجه نمی رسد؟ در پاسخ به این پرسش بنیادی چند فاکتور عمده وجود دارد که باید هر گونه پلان و حتی کمپین تبلیغاتی باید معطوف به این فاکتورها راه اندازی و عملی گردد.
به نظر می رسد مهم ترین عامل تداوم و رشد مواد مخدر در افغانستان بحران سیاسی و امنیتی است که افغانستان و منطقه ماحول آن را فرا گرفته است. در سرزمینی که بحران سیاسی و امنیتی و در عین حال ده ها گروه تروریستی و مافیایی وجود دارد، وجود هر پدیده منفی امکان دارد. مخصوصا که اگر تداوم حیات گروه های تروریستی و مافیایی بستگی به آن پدیده داشته باشد. بدون تردید بحران و آشوب سیاسی در منطقه و افغانستان به قدرتی پیچیده و ابهام آمیز است که حتی نمی توان برای هر یک از طرف های درگیر اهداف مشخص و روشنی تعریف کرد. چه رسد که بتوان راه حل مشخصی برای آن ارایه کرد. واقعیت این است که کشورهای منطقه و از جمله افغانستان در کوتاه مدت نمی تواند نقشی بازی کند که منجر به حل بحران سیاسی و امنیتی و ثبات سیاسی در منطقه شود. تا بتوانند با گروه های تروریستی و تبهکاری که مستقیما در رونق گرفتن کشت، تجارت و استعمال مواد مخدر دست دارند، مبارزه جدی کنند.
عامل مهم دیگر فقر و بیکاری است که دامنگیر مردم افغانستان شده است. فقر و بیکاری اگرچه مستقیما به بحران های سیاسی فعلی ربط دارد و نتیجه مستقیم آن است. ولی فقر همه جانبه کشور ریشه های تاریخی دارد که به گذشته های دورتر نیز می رسد. بحران دوامدار و تاریخی کشور سبب گردیده است که هیچگاه زیرساخت های اقتصادی کشور سامان نیابد و دوره ای از رفاه و توسعه در کشور شکل نگیرد. بدون تردید فقر اقتصادی و بیکاری یکی از مهم ترین عوامل رشد کشت و قاچاق مواد مخدر در همه کشورها بوده است. اما در افغانستان جنبه ای دیگری از فقر نیز سهم عمده ای به خصوص در استعمال مواد داشته است که به عنوان فقر فرهنگی یاد می شود. فقر و تاخر فرهنگی به شدیدترین وجه خود متاسفانه در کشور ما وجود دارد و ما هم اکنون نیز شاهد هستیم که استعمال بسیاری از مواد نشه آور در بسیاری از مناطق کشور به عنوان یک فرهنگ عمومی عادی شده است.
با توجه به دو عامل بنیادی فوق که هرکدام باعث به وجود آمدن ده ها بدبختی دیگر می گردد، کشت، تولید، تجارت و استعمال مواد مخدر نه تنها در کشور کاهش نیافته بلکه افزایش چشم گیری نیز داشته است. مهم تر این که باید به این واقعیت تلخ اذعان نمود که همه تلاش های افغانستان در مبارزه با این پدیده زشت هم چنان ناکام مانده است. بنابراین مجادلات و کمپین های سالانه وزارت مبارزه با مواد مخدر و نهادهای همکار آن، علی رغم یک ضرورت بنیادی، تا کنون تاثیر ملموسی در کاهش کشت، تولید، تجارت و استعمال مواد مخدر نداشته است.
محمدهدایت
Comments are closed.