خالق کائینات برای جلو گیری و وقایه از بروز فقر، ظلم، فساد و غیره نابسامانی ها در جوامع بشری هدایت فرموده اند: ( خداوند (ج) شمارا به تحویل امانت ها به اهل آن فرمان میدهد( النساء / 58)(این امر یعنی سپردن امانت های اداری، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، نظامی، عدلی و قضایی و غیره به اهل آن ضامن بهبودی و سلامت همه امور است.
عمده ترین عناصر اهلیت در ایفای امور و ادای امانت ها دو اصل است:
اصل اول: تعهد. اصل دوم: تخصص.
اساساً فساد زمانی پدیدار میگردد که مسؤولین مربوط فاقد یکی از عناصر اهلیت باشند. زیرا:
تعهد عبارت از مجموعۀ ویژگیها و خصوصیات علمی عملی و اعتقادی ( ایدیولوژیک ) و اخلاقی انسانی است در برابر خدا (ج) تاریخ مردم و وطن! و تخصص عبارت از مجموعۀ آگاهی ها، ملکات و تجارب مسلکی، فنی و حرفوی انسان است در یک شغل معین.
هرگاه انسان پابند تعهدات ایمانی و وجدانی در مقابل امانت ها نباشد هیچ تضمین را برای صحت و سلامت او در ایفای امور نمیتوان پذیرفت.
هم چنین یک نفر مسؤول فاقد تخصص، هر گز نمیتواند بر یک امر تخصصی فایق آید بنابر این انجام امور از نظر مهارت حتماً آسیب پذیر میشود.
شاید بهمین دلیل و یا حکمت های دیگر است، که خدای متعال در هر جا که سخن بر انتخاب یا انتصاب اهل امانت رفته است تعهد و تخصص را بوضوح از لوازم اهلیت بیان فرموده اند. در سورۀ یوسف (ع) خداوند متعال از زبان یوسف میفرماید: (یعنی من متعهد به پاسداری از امانت بزرگ این سمت یا خزائن زمینم و هم چنان متخصص راز ها و دانای این کارم) .در سورۀ قصص آیۀ (26) از زبان یکی از دختران حضرت شعیب (ع)به ارتباط استخدام حضرت موسی(ع)بکار شبانی میفرمایند:(یعنی حضرت موسی (ع) بداشتن تخصص یعنی مهارت و توانائی جسمی لازم برای انجام امور شبانی به داشتن تعهد یعنی صفت امین یا سیرۀ نیکوی امانتداری در و ظایف و امانت ها به پیشگاه حضرت شعیب (ع) از طرف آن دختر پیشنهاد شد). در جوامعی که فساد اداری رونما می گردد، حتماً این فساد یا منشأ داخلی دارد و یا منبع خارجی! منشأ داخلی هر فساد قبل از عوامل دیگر، مدیریت ناسالم افراد فاقد اهلیت برای ایفای امور است. یعنی مسؤو لین یا مشکل تعهد دارند یا مشکل تخصص؛ و یا هردو مشکل همزمان در وجود آنها جمع شده اند
معضلات مربوط به فساد داخلی را میتوان در تعهد و یا تخصص عاملین فساد جستجو کرد و برای آن پیشنهاد راه حل نمود. چنانچه اگر مشکل درتخصص باشد میشود با تدویر کورس ها، کنفرانس ها، ورکشاپ ها، سیمینار ها و غیره تدابیر لازم علمی در رفع کاستی سطح تخصص عمال دولت اقدام کرد.
اگر خدای نخواسته مشکل مربوط به تعهد یعنی مسایل وجدانی، ایمانی، اخلاقی، و فکری مسؤولین باشد، اینچنین ذوات باید تحت تجدید تربیت فکری و عقیدتی قرار گیرند. در غیر آن کوتاه ترین راه تعویض و بیرون ریختن عناصر فاسد و نا بکار از رأس امور جامعه است.
هرگاه فساد در سطوح پائین تر یعنی ادارات دست دوم و سوم دولتی باشد، مسؤولیت اصلاحات و یا حذف آنها بدوش وزراء، رؤسا، والیان و امثالهم میباشد. اگر مشکل در مسؤولین دست اول دیده شود مسؤولیت اصلاح، جلوگیری، تعویض و یا سبکدوشی آنها وجیبۀ زعمای محترم کشورها است.
به یقین که هیچ زعیمی ذهناً پذیرای ظهور و حاکمیت فساد در نظام و علاقمند بدنامی و شکست خود نمیباشد. و این عناصر نا اهل عمدتاً در رده های بعدی نظام ها اند که با نبود تعهد یا بعضاً کمبود تخصص دست بفساد میزنند.
اما هر زمانی که فساد از بیرون مرزها در یک دولت سازماندهی، تحمیل و رهبری شود، فاجعه ایست نهایت جدی، در سطح توطئه ی سیاسی استخباراتی علیه حاکمیت ملی آنکشور. در چنین صورت ها بر زعیم ملی و همۀ مسؤولین امنیتی و دفاعی و کلیه اتباع بیدار و وطنخواه یک سرزمین است تا تدابیر جدی و لازم امنیتی را برای دفع چنین توطیه اتخاذ نمایند. مسلم است که بحران فساد در سرزمین آفت ریز ما بطور عمده ناشی از عدم تعهد اراکین دولتی در مقابل خدا و وطن است. اما ویژه گی مهار ناپذیری این بحران و همزمان با آن طعن و لعن گستردۀ تبلیغات جهانی علیه جمهوری اسلامی افغانستان بدون شک مداخلۀ دست های خارجی را نیز ثابت میکند. یا بعبارۀ روشنتر فساد اداری ما از نوع فساد های سازمان یافتۀ استخباراتی از بیرون کشور است. برای بیرون رفتن از این بن بست تنها یک راه موجود است؛ راه تجدید نظر در ساختار کادری تشکیلات دولتی. یعنی زعامت ملی افغانستان در نصب کادر های جدید با آزمایش فورمول قرآنی اهلیت میتواند یک انقلاب اصلاحات را بمیان آرد. درغیر آن هیچگونه پالیسی وهیچگونه سیاستی نمیتواند باعث جلوگیری و محو فساد اداری و اخلاقی در تمام ادارات دولتی حکومت گردد. عبدالله شایق
Comments are closed.