در آستانه هشتم مارچ روز جهانی همبستگی زنان قرار داریم. در این روزها در جای جای افغانستان محافلی به منظور تجلیل از این روز و به خاطر ارتقای جایگاه زنان در عرصه های اجتماعی، سیاسی و اداری کشور جریان دارند. از سوی دیگر ما شاهد شتاب روند صلح افغانستان هستیم. البته وقتی از شتاب پروسه صلح سخن می گوییم بدین معنا نیست که حتما صلح آمدنی است و ما در آستانه یک تغییر و دگرگونی با حضور طالبان در افغانستان هستیم. به خاطر این که با تمام خوش بینی ها و هیاهوهای بسیار، پروسه صلح هنوز نه منطق خود را یافته است و نه در مسیر درست قرار گرفته است. زیرا این در روند تا کنون دولت افغانستان به عنوان تنها شخصیت حقوقی که از مردم افغانستان نمایندگی می تواند، حضور ندارد. حتی گروه های اپوزیسیون حکومت که سال ها در برابر طالبان قرار داشته اند، در اصل مذاکرات حضور ندارند و نشست مسکو تنها یک شوی تبلیغاتی و سیاسی از سوی روسیه بود که با هدف ابراز وجود در عرصه روابط بین الملل در برابر ایالات متحده برگزار شد و اشتراک سران مجاهدین و برخی از چهره های سیاسی دیگر در آن نشست تنها مصرف تبلیغاتی و سمبلیک داشت. بنابراین هنوز پروسه در مسیر اصلی خود که امیدهای تازه ای برای مردم افغانستان خلق کند، قرار نگرفته است.
اما با تمام این حرف ها، آن چه در روند صلح کنونی وجود ندارد بحثی از جایگاه زنان در مباحث آینده و نیز حرفی از حضور زنان در پروسه های سیاسی از جمله روند صلح در میان نیست. از روزی که این روند به صورت دو جانبه بین نماینده خاص ایالات متحده در امور صلح افغانستان و نمایندگان طالبان در قطر آغاز شده است، هیچ بحث جدی در باره زنان و موقعیت آنان از نگاه طالبان صورت نگرفته است. هم چنین در تمام مذاکرات دو طرف هیچ زنی از هیچ طرفی حضور نداشته است. تنها در مسکو بحث های کلی از زنان به میان آمده است و دو نفر زن نیز حضور داشته اند. ولی معلوم است که طالبان هیچ عقب نشینی از مواضع قبلی خود در برابر زنان نداشته است. آنان تنها به این سخن کلی اکتفا کرده اند که زنان از نگاه اسلام حق تعلیم و حق تحصیل دارند و می توانند در چوکات قوانین اسلامی در جامعه زندگی کنند. همه می دانیم که این گونه سخن گفتن از سوی طالبان به چه معنی است؟ طالبان به لحاظ فکری و ایدئولوژیکی هیچ تغییری نکرده است و هنوز بر همان باورها و اعتقادات راسخ خود هستند.
بنابراین غیبت زنان در پروسه صلح هم به لحاظ یک موضوع برای بحث در مذاکرات و هم به عنوان یک طیف اجتماعی و به لحاظ حضور فیزیکی در مذاکرات نادیده گرفته شده اند. جالب این است که این نادیده انگاری زنان از سوی هر دو طرف چندان حساسیتی را خلق نکرد و همگان به صورت بسیار کرخت و بی تفاوت از کنار این موضوع گذشتند و تاکنون نیز چندان صدای جدی در باره این موضوع مهم بلند نشده است. هم سازمان های بین المللی مدافع حقوق بشر و حقوق زن و هم نهادهای جامعه مدنی در داخل افغانستان و هم نهادهای مدافع زنان در افغانستان برای مخالفت با این روند کاملا مردانه در صحنه حاضر نشدند. تنها در این اواخر برخی حرکت های سمبلیک از سوی زنان افغانستان شروع شد که تقریبا از سوی رسانه ها و بنگاه تبلیغاتی نادیده گرفته شد و انعکاس داده نشد، حتی از لحاظ سیاسی مورد شماتت کسانی قرار گرفت که یکی از شعارهای اصلی شان، حمایت از زنان و آموزش و کار زنان بوده است.
خانم زلمی خلیلزاد حرکت های اخیر زنان را پلان شده و سیاسی تصور کرده و شماتت کرده بود که آنان نمی توانند جلو خروج سربازان آمریکایی را بگیرند. او به طور واضح زنان خواسته بود که زنان افغانستان خود باید سرنوشت شان را تعیین کنند و با افراط گرایی و خشونت مبارزه کنند و متکی به خارجی ها نباشند.
با توجه به این که ما در آستانه هشتم مارچ قرار داریم و باید به جایگاه زنان و پلان هایی که جایگاه زنان را در عرصه های اجتماعی و سیاسی تقویت کند، بیندیشیم، شاهد نوعی نادیده انگاری زنان از سوی کسانی هستیم که همواره شعار شان حمایت از حقوق زن بوده است. این برخورد با زنان و جایگاه آنان در پروسه های ملی از جمله پروسه صلح به معنای آن است که زنان به فراموشی سپرده شده اند و حتی شاید تفکر و فرهنگ طالبان در برابر زنان مورد قبول واقع شده است.
محمد هدایت
Comments are closed.