از عقب مانی ما تا آموختن از تجارب هند

از عقب مانی ما تا آموختن از تجارب هند
هفته گذشته برج جدی آقای )نارندرا مودی(نخست وزیر هند به افغانستان سفر کرد و یک جا با مقام های حکومتی، این ساختمان را افتتاح کرد. حکومت تدابیر ویژه را جهت استقبال از آقای مودی اتخاذ کرده بود و روحیه نمایندگان پارلمان، سیاست مداران شرکت کننده در جلسه و افکار عمومی قابل تأمل می نمود. موقع برگشتن، )مقام( های کشور آقای مودی را تا فرودگاه همراهی کرده و تا زمان که هواپیمایی حامل شان پرواز نکردند، صبر کرده و با وی خدا حافظی کردند. بدین ترتیب اگر نتوانیم بگوییم که مودی تنها مقام سیاسی خارجی است که این گونه مورد )استقبال( و تشویق قرار گرفت، به راحتی می توان گفت که یکی از معدود مقام های سیاسی خارجی است که در تاریخ سیاسی کشور این گونه مورد استقبال سیاست مداران و به صورت عموم افکار عمومی کشور قرار می گیرد.
هند کنونی یکی از قدرت های مهم و مطرح منطقه ای می باشد. به لحاظ نظامی به سلاح اتمی دست یافته، به لحاظ اقتصادی به یکی از قطب های اقتصادی جهان تبدیل شده و به لحاظ فرهنگی نیز دست بالایی دارد. این کشور نامزد عضویت دایمی در «شورایی امنیت» سازمان ملل متحد است و ایالات متحده آمریکا درپی این است تا وارد گفت و گو شده و همکاری های راهبردی را داشته باشد. هند به عوض این که تروریزم و نیروهایی برانداز و بی ثبات کننده را به کشورهایی منطقه به ویژه به افغانستان صادر کند، در دولت سازی و تقویت آن، بازسازی و نوسازی و توانمند سازی مردم کشور نقش سازنده گرفته است. سرک قیر ریزی کرده، ساختمان پارلمان را ساخته، بند سلما را اعمار کرده و به صدها دانشجویی افغان زمینه تحصیلات عالی را میسر کرده است. بنابراین، )چهره و وجهه سیاسی( هند در سطح منطقه مطلوب و قابل پسند برای همه بوده و می تواند به عنوان یک )الگو(برای همه کشورهای توسعه نیافته و در حال گذار به ویژه افغانستان تلقی گردد.
حالا پرسش که مطرح می گردد این است که: علل و عوامل رشد و ظهور هند به عنوان یک قدرت منطقه ای چیست؟ به عبارت دیگر، هندی ها چه رویکردی را روی دست و درپیش گرفتند تا به این جایگاه مهم سیاسی و اقتصادی دست یافتند؟
بافت اجتماعی ناهمگن و متکثر و رویکرد تکثرگرایانه
تا به حال دو نوع رویکرد و جهت گیری سیاسی در جامعه هایی با بافت اجتماعی ناهمگُن و متکثر تجربه شده است. نخست این که یکی از گروه هایی قومی که احتمالا از جمعیت زیادتر برخوردار است، با در دست گرفتن قدرت سیاسی، دست به حذف خرده هویت هایی سیاسی، اجتماعی و فرهنگی زده، در زمینه دین و مذهب، زبان و آداب و رسم هایی اجتماعی محدودیت هایی جدی زنجیر مانند را وضع کرده و از قدرت سیاسی حذف کرده است. این رویکرد نتیجه ملموس نداده و ثبات سوز ارزیابی شده است. زیرا خرده هویت ها در واکنش به رویکرد حذف و اعمال محدودیت دست به مخالفت با قدرت سیاسی زده و دورنما و چشم انداز کشورها با تهدیدها و خطرات مواجه شده است. و اما دوم، گروه هایی قومی که ممکن است حضور یکی از آن ها در قدرت سیاسی ملموس و عینی تر باشد، رویکردی پذیرش و تکثر را روی دست گرفته اند. پذیرفته اند که در این جامعه گروه هایی مختلف و هویت هایی سیاسی متعدد حضور دارد و تنها راه دولت سازی و شکل دهی هویت کلان سیاسی، پذیرش همه و تلاش همه خواهد بود. در این صورت همه مجموعه هایی قومی خودشان را در درون قدرت و سیاست حس کرده و این احساس را ندارند که از روند حذف می شوند، بلکه این احساس را دارند که همه با همکاری و با اتکا به همدیگر، آینده جامعه و کشورشان را تضمین می کنند.
آن گونه که برایِ همه پیداست، جامعه هند متشکل از گروه هایی قومی متعدد است. گروه هایی قومی با فرهنگ هایی متفاوت جامعه هند را شکل می دهند. گروه هایی قومی و اجتماعی که دین، زبان و آداب و رسم هایی اجتماعی متفاوت از همدیگر دارند، اما تنوع، تعدد و ناهمگنی را پذیرفته اند. این واقعیت را که همه ما از نژادها و دین هایی مختلف اما از هندوستان هستیم و باید جهت تضمین آینده مان همکاری کنیم. برآیند این تفکر و رویکرد این است که به لحاظ درجه بندی و سطح بندی هند در سطح آسیا کشور دموکراتیک است.  به آن اندازه که دموکراسی با مؤلفه ها و عناصرش در جامعه هند نهادینه شده و به مثابه نهال مثمر ریشه دوانده است، در دیگر کشورهایی منطقه نهادینه و بارور نشده است.
بنابراین، هند کنونی قدرتمند و دارایِ وجهه و جایگاه سیاسی ـ اقتصادی، محصول، معلول و نتیجه جهت گیری و رویکرد سیاسی است که سال ها قبل هندی ها اتخاذ کرده و بر اساس آن پیشرفته اند. در جامعه که صدها گروه قومی زندگی می کند، اما هیچ جدال سیاسی به چشم نمی خورد و ثبات سیاسی هند از دورنما و چشم انداز روشن برخوردار است. این وضعیت محصول همدیگر پذیری و تکثرگرایی هندی هاست.
حکومت و سیاست مداران کشور، برخلاف حکومت و سیاست مداران هندی، بر اساس رویکرد حذف خرده هویت های قومی ـ سیاسی گام نهاده و پیش رفته اند. به عوض این که بافت ناهمگن اجتماعی و متکثر را پذیرفته و به دورنما و چشم انداز افغانستان بیاندیشند، بر اساس نگرش ها و رویکردهایی قوم مدارانه گام نهاده و پیش رفته اند و به عوض منافع کشور منافع یک بخش مهم بوده است.
اکنون نیز ما در حالی از هند به نیکویی یاد می کنیم، خدمات ارزنده و رویکرد درست آن کشور را تحسین می کنیم و برای نخست وزیر آقای مودی کف می زنیم، که خود همچنان درگیر و اسیر جدال های قومی ـ سیاسی هستیم. تفکر بسته و محدود قوم و قبیله مبنای رفتار سیاسی ماست، منافع قومی و فروملی مهم است و تمام نگرانی دستاوردهای قومی می باشد. این نگرش به پیمانه قدرتمند است که حاضر می شویم برای اش از همه ارزش های سیاسی بگذریم و حتی بقا و موجودیت سیاسی و شکل کنونی کشور را تهدید نماییم.
به هرصورت در نتیجه و پایان باید گفت که ما هم می توانیم مانند هند به نابسامانی ها و چالش ها فایق آییم، ثبات سیاسی را به ارمغان آریم، قدرت فرهنگی کسب کنیم و به یکی از بازیگران فعال اقتصادی تبدیل شویم. راه دست یابی به وضعیت ترسیم شده همان راهی است که هند و دیگر کشورهای توسعه یافته و باثبات پیموده اند؛ پذیرش دیگران و گزینش رویکرد تکثرگرایانه.