آیا افغانستان در نهایت به صلح دست خواهد یافت؟

مذاکرات صلح میان آمریکا و طالبان برای پایان جنگ 17 ساله در افغانستان، منوط بر یک سلسله توافقات دشوار است. 
توماس اچ جانسون به خوبی می‌داند که چرا جنگجویان طالب در مورد سهیم شدن در نظام سیاسی کشور مطمئن به نظر می رسند، او که استاد در مدرسه عالی نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا می باشد، در جریان سال‌های 2008 و 2009 میلادی ماه‌‌ها به عنوان مشاور در بخش مبارزه علیه شورشگری برای نیروهای کانادایی در ولایت نا امن قندهار کار کرده است. اقای جانسون در مصاحبه ای با »تی آر تی ورلد«، گفت که جنجال برانگیز ترین موضوع در افغانستان موضوع آب و حقوق مالکیت است و سیستم عدلی حکومت کابل پس از شش ماه، توانست به این مسئله رسیدگی کند؛ در حالی که سیستم عدلی طالبان پس از آگاهی از این موضوع توانست در ظرف 24 ساعت به یک تصمیم نهایی در این مورد دست یابد.
مقامات پاکستانی، عربستان سعودی و امارات متحده عربی، تنها کشورهایی هستند که نظام طالبان را که بین سالهای 2001-1996 در افغانستان حکمرانی می‌ُکردند به رسمیت شناختند. این سه کشور حالا نیز بخشی از مذاکرات صلح را تشکیل می‌دهند. با وجود این که نمایندگان دولت افغانستان در حال حاضر در شهر ابوظبی هستند, طالبان همچنان به درخواست همیشگی شان پافشاری نموده و با ابراز تردید از شفافیت پروسه صلح، مذاکره مستقیم با نمایندگان دولت را رد می‌کنند. این دور از مذاکرات آخرین دور مذاکرات پس از یک سلسله نشست‌های دیگر همانند نشست صلح مسکو در روسیه است که تا کنون هیچ نتیجه ملموسی در پی نداشته است. ماهیت مخفی این مذاکرات، ناظران بین المللی را در فهم آنچه واقعا بین طرفین مورد بحث قرار می‌گیرد را دچار مشکل می‌کند. اطلاعاتی که تا کنون از این مذاکرات به دست آمده نشان می‌دهد که طالبان قبل از انتخابات ریاست جمهوری در ۱۹ ماه اپریل خواستار تشکیل حکومت موقت هستند . آقای جانسون به نقل از داده‌های آخرین نظرسنجی بنیاد آسیا می‌گوید که افزایش رو به رشد نارضایتی مردم از دولت رییس جمهور غنی به نفع طالبان تمام شده است،.به عقیده آقای جانسون، دستیابی به صلح دائمی تنها از طریق مذاکرات بین الافغانی امکان پذیر خواهد بود. هزاران نفر، به شمول غیر نظامیان در جریان این 17 سال جنگ از زمان مداخله نظامی آمریکا پس از حملات 11 سپتامبر، در افغانستان کشته شده اند و گستره این جنگ به کشور پاکستان، که از سوی دولت‌های آمریکا و افغانستان به تمویل و تجهیز جنگجویان طالب متهم است، نیز رسیده است.  چند هفته قبل از آغاز مذاکرات در 17 دسامبر، حکومت پاکستان  ملا عبدالغنی برادر، یکی از رهبران ارشد طالبان را از زندان رها کرد. ملا عبدالغنی برادر معاون و بنیان گذار گروه طالبان به رهری ملا محمد عمر بود که از سال 2010 میلادی بدینسو تحت توقیف نیروهای امنیتی پاکستان قرار داشت. ملا عبدالغنی برادر همزمان با تلاش‌های فعالانه زلمی خلیلزاد، فرستاده ویژه آمریکا برای مذاکرات صلح افغانستان آزاد شده است. زلمی خلیلزاد در این اواخر با ذینفعان دخیل در موضوع صلح افغانستان از جمله قمربجوا رییس ستاد ارتش پاکستان دیدار و گفت و گو کرده است.
آقای جانسون، نویسنده کتاب »داستان‌هایی از طالبان« می‌گوید دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا به دنبال راهی برای خروج از افغانستان است و واشنگتن می‌داند که راه حل نظامی برای پایان جنگ افغانستان وجود ندارد. 
طالبان چه می‌خواهند؟
آقای جانسون می گوید که گروه طالبان سال‌های متمادی بر خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان تاکید کرده اند؛ اما این گروه در سال‌های اخیر انعطاف پذیری بیشتری در موضع شان نسبت به این موضوع نشان داده اند.
در بخش دیگری از مصاحبه اش، آقای جانسون می‌گوید که تا یک دهه قبل، قبل از خروج نیروهای بین المللی از افغانستان طالبان حتا تصور گفت و گو در این مورد را نمی‌کردند؛ اما حالا حاضر اند حتا به میز مذاکره بنشینند و در این مورد چانه زنی کنند. 
آقای جانسون می گوید: آزادی جنگجویان زندانی این گروه، تغییر و تعدیل در قانون اساسی بطوری که عقاید سخت گیرانه اسلامی آنها حفظ شود، و حذف نام رهبران این گروه از فهرست تحریم‌ها از جمله خواسته‌های اساسی دیگر این گروه می‌باشند و نام رهبران طالبان در واقع در فهرست لست سیاه آمریکا شامل نیست؛ چرا که به باور او آمریکا عمدا طالبان را شامل این لست نکرده است تا بتوانند با آن‌ها مذاکره کنند.  این که تا چه حد دو طرف در این مذاکرات از خود انعطاف پذیری نشان می‌دهند تا هنوز مشخص نیست. در حال حاضر، طالبان بخشی از قلمرو کشور را در تصرف دارند و یا در تلاش اند تا به این هدف دست یابند.  اگر طالبان برنده این جنگ هستند پس چه نیازی برای مصالحه دارند؟
نعیم خالد لودی، دگر جنرال بازنشسته ارتش پاکستان گفت که طالبان به این باور اند که افغانستان همین حالا هم دچار رکود اقتصادی است و در صورت خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان، این کشور با یک بحران جدی‌تر مواجه خواهد شد. وی افزود که طالبان به نوعی با نفوذ آمریکا در افغانستان موافقت خواهند کرد. 
آقای لودی گفت: اگرچه طالبان تاکید می‌کنند که آنها وارد گفت و گوی مستقیم با دولت کابل نخواهند شد؛ اما در نهایت مجبور خواهند شد تا با نخبگان سیاسی دولت از جمله رئیس جمهور کشور محمد اشرف غنی، عبدالله عبدالله و حامد کرزی بطور جداگانه مذاکره نمایند. اگر نه به عنوان حکومت، بلکه به عنوان افراد، هر کدام آنها از حمایت‌های چشمگیری برخوردار اند.
دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا قبلا پاکستان را متهم به مختل کردن پروسه صلح کرده بود. بسیاری از مقامات آمریکایی که در جنگ افغانستان دخیل هستند به این باور اند که پاکستان یک بازی دوگانه را با آمریکا انجام می دهد، به طوری که از یک سو کمک های مالی این کشور را دریافت می کند و از سوی دیگر طالبان را حمایت می کند.  به گفته آقای لودی، توجیه پاکستان این است که هر کشوری در چنین شرایطی برای حفظ منافع‌اش اینگونه عمل می‌کند. آقای لودی سپس سوال را اینگونه مطرح می‌کند: »پس عملکرد آمریکا زمانی که به عراق برای به دست آوردن سلاح‌های کشتار جمعی یورش برد را چگونه می‌توان توجیه کرد؟«
 صلح دست نیافتنی
داکتر کریستین فیر، در برنامه مطالعات امنیتی در پوهنتون جورج تاون آمریکا به این باور است که این مذاکرات به زودی منجر به برقراری صلح در افغانستان نخواهد شد و تردید ایشان نسبت به این موضوع هم از تیره‌گی روابط بین افغانستان و پاکستان سرچشمه می‌گیرد.  او در مصاحبه ای با »تی آر تی ورلد« گفت که پاکستان خواهان یک دولت وابسته در افغانستان است، چیزی که اکثر افغان‌ها آن را نمی‌پذیرند.
خانم فیر افزود: از سوی دیگر، حکومت‌های افغانستان خط دیورند، سرحد مرزی دو هزار کیلومتری بین افغانستان و پاکستان را به عنوان سرحد رسمی نپذیرفته اند. دولت افغانستان برای سال‌ها این مسئله را به عنوان ابزاری برای مخالفت با پاکستان استفاده کرده و شورشیان بلوچ و ناسیونالیزم قومی پشتون را ترغیب کرده است.
در هر دو طرف خط دیورند، پشتون‌ها مستقر اند. در پاکستان برخی از آن‌ها گروه‌هایی را برای راه اندازی جنبشی برای خواستار حقوق بیشتر و پایان دادن به عملیات نظامی برای سرکوب شورشیان فعال در مناطق پشتون نشین تشکیل داده اند.در حالی که پاکستان از طالبان حمایت می‌کند، در افغانستان جنگجویانی مسلح به کلاشینکوف‌های فرسوده در این کشور ظهور کرده که بین مردم به دلیل ناکارآمدی دولت در جهت ارائه خدمات اساسی، مشروعیت کسب کرده اند.
این امر برخی از تحلیل گران را دچار شک و تردید کرده است که آیا رهبری طالبان واقعا نیاز جدی به صلح را احساس میکنند؟
آقای جانسون می‌گوید که بسیاری از مردم به این باور اند که طالبان فقط بازی می‌کنند؛ به طوری که طالبان می‌گویند آمریکایی‌ها ممکن ساعت داشته باشند، اما ما وقت داریم.