جایگاه استراتژیک افغانستان؛ تهدید یا فرصت برای حال و آینده/ محمد ناصر وطنیار

واقع شدن افغانستان در قلب آسیا سبب شده است که این کشور از هیچ طرف به آب های آ زاد جهان دسترسی نداشته باشد. مسیر که می تواند افغانستان را به آب های آ زاد وصل کند، کشور های ایران و پاکستان است، که افغانستان می تواند از این طریق به 
آب های دریای عمان و اقیانوس هند دست یابد واز مزایای این آ ب ها، بهره مند شود.
کشور های شمال افغانستان نیز محصور در خشکی اند و مکمل استراتژیک این کشور ها برای رسیدن به آ ب های آ زاد، افغانستان است. هرچند کشور های آسیایی میانه یا همسایه های شمالی افغانستان بدیلی برای دسترسی به آب های آزاد دارند، اما افغانستان تا حال وابسته به دو مسیر ایران و پاکستان می باشد با وجود این که جغرافیایی افغانستان یک جغرافیای بری محسوب می شود، اما نباید فراموش کرد که همسایگی افغانستان باکشور های مهم و اقتصادی جهان و قاره آ سیا نظیر چین، روسیه از طریق کشور های آ سیایی میانه، هند در همسایگی دور تر و ایران به عنوان یک قدرت منطقه یی همچنین پس از کشف نفت و گاز در حوزه کشور های آ سیایی مرکزی قفقاز و خلیج فارس موقعیت مهم و استراتژیکی به این کشور در برقراری ارتباط با مناطق یاد شد ه بخشیده است. در ضمن موقعیت راهبردی و استراتژیکی افغانستان سبب تبدیل شدن این کشور به یک منطقه حایل در گذشته میان دو قدرت استعماری بریتانیا و روسیه تزاری گردید. ودر حال حاضر نیز این مسله باعث جلب توجه جدی غرب در راس ایالات متحده امریکا و حضور بلند مدت این کشور برای پی گیری منافع بلند مدت و استراتژیک اش در منطقه شده است .
بنابراین ژیو استراتژیک افغانستان در یک قرن اخیر ثبات و امنیت سیاسی این کشور را با چالش های جدی مواجه نموده است، اما مدیریت این موقعیت استراتژیک و تبدیل نمودن این تهدید به فرصت امکان رشد، پویایی اقتصادی و ثبات سیاسی- امنیتی افغانستان را در آ ینده می تواند فراهم نماید .
این مزایا زمانی نصیب ما خواهد شد که یک سیاست فعال و واقع گرایانه در روشنایی ثبات نسبی در کشور با سپری نمودن فرایند 
دولت -ملت سازی که شرط آ ن می باشد روی دست گرفته شود، این جا است که می شود از این موقعیت مهم به نفع منافع ملی کشور سود ببریم. در غیر آ ن از دید من پس از خروج نیرو های بین المللی از کشور ما نخواهیم توانست از موقعیت استراتژیک کشور مان سود ببریم، بل جغرافیای افغانستان به راحتی به چنگ و دام رقابت قدرت های منطقه ای و فرا منطقه ای نظم جدید ساختار بین الملل می افتد و به میدان رقابت میان این قدرت ها برای تامن منافع شان مبدل خواهد شد.
بر این اساس در اخیر چند راه حل برای برون رفت از این چالش مطرح میکنم تا باشد تهدید ها را به فرصت ها مبدل سازیم واز جایگاه با ارزش کشور مان برای تامین نیاز های داخلی و ملی خود سود ببریم:
۱- در حال حاضر افغانستان باید با طرح یک سیاست واقع گرایانه ملی در گامی نخست زمینه عملی شدن فرایند دولت -ملت سازی در کشور فراهم نماید، تا با تکمیل این روند زمینه ثبات نسبی در کشور فراهم ساخته شود. در گامی بعدی دستگاه سیاست خارجی افغانستان باید سیاست خارجی کشور را با توجه به قدرت ملی و نیازهای داخلی در چارچوب مرز های ملی کشور تعریف کند .
واز هر نوع بلند پروازی در سیاست خارجی خود داری نماید تا از یک طرف چالش های بیشتر به داخل کشور کشانده نشود و از جانب دیگر چالش موجود داخلی مهار گردد.
این جا است که دولت افغانستان توانایی مبارزه با گروه های تهدید کننده امنیت ملی در کشور را پیدا خواهد کرد و با دفع و طرد تهدیدات موجود می شود از موقعیت مهم کشور سود ببریم .
۲- دستگاه سیاست خارجی افغانستان یا رهبری دولت باید نهایت تلاش نمایدتا با اتخاذ یک سیاست خارجی چند جانبه گرایی پویا زمینه ی همکاری با همه ی کانون های قدرت و ثروت منطقه و فرامنطقه و جهانی را فراهم سازد و از هر گونه تمایل بیش ازحد به یک طرف و تقابل با جانب دیگر جلوگیری نماید چون تعامل بیش از حد به سمت یک قدرت دوری و تقابل با قدرت دیگر باعث می شود تا طرف مقابل منافع اش را در خطر دیده جبهه گیری می کند که به نفع ما تمام نخواهد شد.
۳- در نهایت دولت افغانستان باید به جای جهانی گرایی بیشتر در سیاست خارجی خود منطقه محورانه عمل نماید. چون در واقع تا این دم این ساختار منطقه یی بوده است که مثبت یا منفی بیشترین تاثیرات را بالای جوی حاکم در افغانستان داشته است .
این جا است که در واقع میشه گفت به آ ینده امیدوار باشیم واز موقعیت و جایگاه استراتژیک افغانستان سود ببریم در غیر آ ن با توجه به وضعیت موجود آینده افغانستان را مبهم و پر چالش پیش بینی میکنیم.

محمد ناصر وطنیار