مبرهن است که پارلمان کشور سال دیگر تقنینی و کاری خویش را آغاز نمود. با توجه به شرایط شکننده و آشفته سیاسی و وضعیت نگران‌کننده امنیتی و التهاب شدید اجتماعی آغاز بکار دو باره پارلمان با اما و اگرها و خوش‌بینی‌ها و بدبینی‌هایی بسیاری همراه است. در این نوشتار سعی می‌گردد که پرتوی از چشم‌انداز کاری پارلمان در سال آتی ارایه گردد.
درفصل پنجم قانون اساسی کشور از ماده هشتاد و یکم تا ماده یکصد و نهم، وظایف و صلاحیت شورای ملی آورده شده است. به طور نمونه تصویب، تعدیل و لغو قوانین و یا فرامین تقنینی؛ تصویب بودجه دولتی و اجازه اخذ یا اعطای قرضه؛ ایجاد واحدهای اداری، تعدیل و یا الغای آن در ماده نود قانون اساسی و در ماده نود و یکم قانون اساسی، اتخاذ تصمیم در مورد استیضاح از هر یک از وزرا؛ و نیز مطابق به حکم ماده نود و دوم این قانون اساسی؛ تأیید یا رد مقرری‌ها مطابق به احکاماین قانون اساسی؛ و همچنین در ماده ی نود و چهارم قانون اساسی با صراحت و بدون هیچ ابهامی، قانون، مصوبه پارلمان (هر دو مجلس نمایندگان و سنا) خوانده می‌شود. و….
بر شماری صلاحیت‌ها و وظایف مجلس نمایندگان نشان از اهمیت جایگاه و نقش پارلمان در ساختارمدیریتی نظام سیاسی کشور دارد. اکنون این پرسش مطرح می‌شود که آیا مجلس نمایندگان در طی سالیان گذشته و کم از کم در سال گذشته (1395) توانسته است با استفاده از جایگاه و صلاحیت‌ها به وظایف قانونی و ملی خویش به درستی نماید؟ این پرسش و پرسش‌های نهفته در ادامه آن با در نظرداشت اوضاع آشفته سیاسی و وضعیت نگران‌کننده امنیتی و التهاب اجتماعی از اهمیت فوق العاده و تعیین کننده‌ای برخوردار است؛ همچنین با ارزیابی کارنامه مجلس در سال 1395 می‌توان تا حدودی به این گمانه دست یافت که شروع بکار سال تقنینی مجلس نمایندگان چگونه خواهد بود؟
بر بنیاد گزارش‌ها و شواهد موجود سطح جامعه که در واقع مرجع اصلی پاسخگویی نمایندگان به آنان دانسته می‌شوند، آنان از عملکرد و کارنامه نمایندگان خود راضی به نظر نمی‌رسند. به طور مثال به ارزیابی و سنجشی که توسط یکی از نهادها (خانه آزاد) در مورد موضوع یادشده انجام یافته است اشاره می‌نماییم. در گزارش نشر شده از سوی این نهاد آمده است که در باره عملکرد نمایندگان پارلمان حاکی است که شهروندان هیچ ولایتی از نمایندگان‌شان در مجلس در رسیدگی به حل مشکلات و خواسته‌های‌شان ابراز رضایت ندارند. براساس این نظرسنجی، شصت و شش درصد از مصاحبه‌شوندگان در پاسخ به این پرسش که آیا نمایندگان ولایت‌های‌شان توانسته‌اند از حوزه‌های رای‌گیری خود به خوبی نمایندگی کنند، جواب منفی و تنها بیست و دو درصد دیگر به این پرسش جواب مثبت داده‌اند.
در همین حال نهاد دیگری (بنیاد انتخابات آزاد و عادلانه افغانستان) در اعلام ارزیابی‌اش آورده است که مجلس افغانستان در بخش قانونگذاری و نظارت بر عملکرد دولت نسبت به سال گذشته دستاورد مثبت داشته است؛ اما تاکید دارد که در زمینه نمایندگی از مردم به وظایف خود عمل نکرده‌اند.
در این گزارش آمده است که در نشست‌های عمومی مجلس نمایندگان، موسوم به ساعات امتیازی، 50 درصد مسایل مورد بحث، مربوط به نقش نظارتی مجلس بر عملکرد حکومت و 46 درصد مربوط به نقش نمایندگی از مردم بوده است.
اما مورد مهم که نشان از تعهد و مسئولیت‌پذیری اعضای مجلس نمایندگان می‌تواند داشته باشد چگونگی حضور نمایندگان در ساعات و جلسات رسمی مجلس است. در این باره هم طبق اعتراض‌ها و اعترافهای داخلی مجلس و هم با استناد به ارزیابی‌های صورت گرفته بیش از 50 درصد نمایندگان در سال 1395 غائب بوده‌اند.
نکته مهم دیگری که در ارزیابی‌ها مورد توجه قرار گرفته است این است که متاسفانه مجلس نمایندگان به عنوان یک نهادملی و قانونگذار، در طی سال کاری گذشته خود در حفظ چنین جایگاه و نقش مهم در کشمکش‌های سیاسی و جناحی ضعیف عمل نموده است، و تریبون‌ها و چوکی‌های آن بدل به سنگربندیهای مغایر با منافع ملی و وظایف و مسئولیت‌های قانونی گردیده است. به تعبیر دیگر نمایندگان پارلمان منافع شخصی را بر منافع قومی و بعد منافع قومی را بر منافع ملی ترجیح داده‌اند.
بنابراین در یک نتیجه گیری کلی می‌توان گفت که اگر در سال پیش روی تقنینی اعضای مجلس نمایندگان بر چالش‌ها و ضعف‌های یادشده، یعنی وجود گرایش‌های سمتی و قومی، ضعف در نظارت بر کارکرد نهادهای حکومتی، سهل‌انگاری در انجام وظایف قانونی و حضور قدرتمند و جدی در سیاست‌گزاری‌های نظام به‌خصوص برگزاری هرچه فوری‌تر انتخابات پارلمانی نکوشند، حضور آنان در چنان جایگاه با اهمیت و تعیین‌کننده پرسش‌برانگیز و چه بسا غیرمشروع تلقی گردیده و چه بسا که سبب شدت یافتن ناامنی و آشفتگی سیاسی کشور گردد. اما این که آیا اعضای مجلس قادر خواهند بود که از سد چالش‌های یادشده عبور نمایند، شاید نتوان خوش‌بینانه نظر داد، اما قطعا افراد و نمایندگانی وجود دارند که با اراده جدی قادر خواهند بود که فضا و روحیه خانه ملت را در جهت مثبت تغییر دهند. (
Comments are closed.