فرهنگ شهرنشینی و چالش های آن

فرهنگ شهرنشینی و چالش های آن

دومین کنفرانس ملی شهردارهای کشور در کابل برگزار گردید. رئیس جمهور غنی در این کنفرانس حکومت را در عرصه ی ارائه ی خدمات شهری ناکام خوانده و گفت که نظام ناکام حکومت داری شهری مردم را آزار می دهد.
رئیس جمهور غنی گفت که عدم توجه به نکته های اساسی در حکومت داری شهری از دلایل اصلی ناکامی در این زمینه است. در این کنفرانس شهردار ولایت هرات به رئیس جمهور پیشنهاد کرد که پولیس ویژه ی تحت فرمان شهردارها برای اخذ مالیات از مردم ایجاد شود، اما رئیس جمهور در پاسخ گفت:) اگر شما خدمات نداشته باشید، مردم چرا پول بدهند؟) رئیس جمهور غنی اضافه کرد:( پاسخگویی دو طرفه است، مردم وقتی پول می ‌دهند که ببیند پول‌ شان برای بهبود زندگی شان استفاده می‌شود و اگر ببیند که پول می‌ رود و نتیجه‌ اش را نمی ‌بینند، به شما پول نمی‌ دهند.(
شهرهای افغانستان با مشکلات زیادی روبرو است. ساکنان این شهرها همواره از از عدم ارائه خدمات شهری شاکی بوده اند و از حکومت انتقاد کرده اند که در قسمت توسعه ی خدمات شهری تلاش نمی کند. رئیس جمهور غنی نیز در صحبت هایش ناکامی در ارائه خدمات شهری را یکی از دلایل نا رضایتی مردم دانست و نپرداختن مالیات از سوی بعضی از شهروندان را نیز با مسئله عدم ارائه خدمات شهری مرتبط دانست.
به باور رئیس جمهور غنی مردم افغانستان فکر نمی کنند که مالک شهرهای شان هستند، آنها فقط فکر می کنند که مالک خانه های شان هستند. به همین خاطر در راستای توسعه ی شهری همکاری نمی کنند. عدم عرضه ی خدمات بنیادی شهری، نبود برنامه ریزی شهری، عدم توجه به وضعیت اجتماعی شهرها، ضعف فرهنگ شهرنشینی، نبود امنیت اجتماعی و عدم ایجاد حس مالکیت شهری از چالش ها و مشکلاتی است که به باور رئیس جمهور غنی، شهرهای افغانستان با آنها روبرو است.
روی آوردن به زندگی شهری در افغانستان، بعد از سقوط حکومت طالبان، افزایش بی سابقه یافت. اکثر مردم خانه و زندگی شان را در ولایت ها و ولسوالی ها رها کرده و به شهرها به امید یک زندگی بهتر روی آوردند. اکثر کسانی که از روستاها به شهرها روی آوردند، در حومه های شهرها مسکن گزین شدند و تلاش کردند که برای خود شان سرپناه بسازند.
روی آوردن روستانیشنان به شهرها و همچنان بازگشت بسیاری از مهاجرین از کشورهای دیگر به افغانستان، باعث شد که تجارت زمین رونق خوبی بگیرد. روستانشینان و مهاجرانی که در حومه های شهر مسکن گزینه شده بودند، خانه و زمین نداشتند و در تلاش این بودند که بتوانند خانه ی از آن خود داشته باشند. تاجران زمین نیز با استفاده از این وضعیت تلاش کردند که شهرک های کوچک، ارزان و غیر استندرد بسازند و به مهاجران و کسانی که تازه به شهرها روی آورده اند بفروشند.
اکثر این شهرک ها، بدون در نظر گرفتن معیارهای شهری ساخته شده اند و اکنون باعث ایجاد بسیاری از مشکلات شهرنشینی شده است. چنانچه رئیس جمهور غنی نیز در سخنان دیروز خود گفت که 70 درصد شهر کابل بدون برنامه ریزی شهری توسعه یافته است و این باعث شده است که فرهنگ شهرنیشنی گسترش نیابد و حس مالکیت شهری بوجود نیاید.
شهرداری های افغانستان هیچ وقت نتوانسته است که ساخت و ساز شهرک های غیرمعیاری را متوقف سازد و یا اینکه تلاش ورزند تا این شهرک ها مطابق معیارهای شهری ساخته شود. ناکامی در مدیریت ساخت و ساز شهرک ها، نه تنها باعث شده است که امروز شهرهای افغانستان با مشکلات زیادی مواجه باشد، بلکه باعث شده است که سرمایه و پول گزافی در یک مسیر نادرست مصرف گردد. یکی از دلایلی که شهرداری های افغانستان مانع ساخت و ساز شهرک های غیر معیاری نشده است، موجودیت فساد در این ادرات بوده است. فساد باعث شده است که آنها به مافیای زمین اجازه بدهند که شهرک های غیر معیاری بسازند و یا نقشه های غیر معیاری طرح کنند و به مردم بفروشند.
یکی دیگر از مشکلات شهرهای افغانستان، توسعه ی نامتوازن شهرها است. توسعه ی نامتوازن شهرها، باعث شده است که نظم شهری بهم بخورد و شهر، زیبایی و یکرنگی خود را از دست بدهد. بطور نمونه اگر به شهر کابل نگاه بیندازیم، بعضی قسمت های شهر کابل از کمترین خدمات شهری برخوردار هستند. در شهر کابل، خدماتی همانند کانالیزاسیون سازی، سرک سازی، آب رسانی و برق، هیچگاه به صورت متوازن انجام نشده است و این سیاست نادرست شهرداری کابل، باعث شده است که نظم شهری در کابل بهم بخورد و بعضی قسمت های از شهر کابل، از توسعه باز بماند و در نتیجه شهر کابل از نظم و زیبایی یکسان برخوردار نباشد.
ارائه ی خدمات شهری یکسان و توسعه ی متوازن شهر، یکی از ضرورت های اساسی ایجاد نظم شهری است. بدون توسعه ی متوازن و ارائه ی خدمات شهری یکسان، نظم شهری بوجود نمی آید و هیچ گاه فرهنگ شهرنشینی رشد نخواهد کرد. حکومت افغانستان برای توسعه ی شهرها و رشد فرهنگ شهرنشینی، باید توسعه ی متوازن شهرها را بصورت جدی در برنامه هایش بگنجاند، تا موفق به ایجاد نظم دیسپلین شهری گردد.
آوردن اصلاحات در شهرداری ها و مبارزه با فساد در این ادارات، از نیازهای جدی حکومت افغانستان برای گسترش فرهنگ شهرنشینی و توسعه ی منظم و برنامه ریزی شده ی شهرها است. مدیریت ناسالم این ادارات باعث شده است که توسعه ی شهری بصورت درست صورت نگیرد و برای ساخت و سازها و ایجاد شهرک های خصوصی، برنامه و طرح معیاری و استندرد وجود نداشته باشد و این ساخت و سازها، همچنان بصورت خودسر و غیرمعیاری در بخش های مختلف از کشور، ادامه داشته باشد.
سخنان رئیس جمهور غنی در کنفرانس ملی شهردارها و اعتراف به ناکامی حکومت افغانستان در عرضه ی خدمات شهری، یکی از دلایل مدیریت ضعیف شهرداری های افغانستان است. سخنان رئیس جمهور در این کنفرانس امیدوار کننده و دقیق بود و بسیاری از مشکلات شهری افغانستان بیان شد، اما رئیس جمهور برای گسترش فرهنگ شهرنشینی و توسعه ی قانونمند شهرهای افغانستان، باید تلاش ورزد تا در این زمینه، مطابق قانون اساسی کشور عمل کند و انتخابات شهردارها را برگزار نماید و از انتصاب آنها پرهیز کند. رئیس جمهور در سخنان خود گفته است که با 21 شهردار مصاحبه رو در رو داشته است و در مورد انتخابات شهرداری ها سکوت کرده است؛ چیزی که در قانون اساسی کشور تصریح شده است.
در سالهای گذشته انتصاب شهردار ها همواره بر اساس تعلقات سیاسی انجام شده است و این باعث شده است که شهردارها به مردم پاسخ گو نباشند، بلکه به کسانی که آنها را منصوب کرده اند پاسخ بگویند. این کار خود زمینه را برای فساد مهیا ساخته است و نقش مردم را در توسعه ی فرهنگ شهرنیشنی و همچنان حس مالکیت شهری، کمرنگ کرده است. برگزاری انتخابات شهرداری، حد اقل ترین نتیجه اش این است که مردم را در قبال شهرها و محل زندگی شان حساس می کند و حس مالکیت شهری را نیز برای آنها بوجود می آورد؛ چیزی که طبق گفته های رئیس جمهور، در حال حاضر وجود ندارد و باعث شده است که روند توسعه شهرها و گسترش فرهنگ شهرنشینی با مشکلات زیادی مواجه گردد.
حکومت افغانستان برای توسعه ی شهرهای کشور، علاوه بر اینکه باید تلاش ورزد تا شهرداری ها از مدیریت سالم و قانونمند برخوردار گردد و توسعه به صورت متوازن انجام شود، باید تلاش نماید تا فرهنگ شهرنشینی را نیز تبلیغ کند؛ چیزی به ندرت از سوی رسانه ها و شهرداری های افغانستان انجام شده است. تبلیغ فرهنگ شهرنشینی و آگاهی دهی در این زمینه، می تواند به رشد نظم و فرهنگ شهرنیشنی کمک بکند.