بحران پناهندگی در اروپا و وضعیت مهاجران افغان
بحران پناهندگی در اروپا و وضعیت مهاجران افغان
شبکه تلویزیونی طلوع افغانستان روز گذشته گزارشی از وضعیت نامناسب مهاجران از راه رسیده افغان در یونان پخش کرد. این افراد که کشور خود را به مقصد آلمان و سایر کشورهای اروپایی ترک گفتهاند، در اردوگاه به سر میبرند اما با مشکلات زیادی از جمله کمبود غذا مواجه هستند. بعضی از خانوادهها به همراه کودکان خود در پارکها شب را صبح میکنند. تنها در یکی از پارکهای شهر آتن به نام پدین آریئوس نزدیک به پانصد پناهجوی افغان زندگی میکنند که تازه به این شهر پا نهادهاند و روزانه دست کم تا ده خانواده به آنها افزوده میشود.
فهیمه انواری، پناهجوی افغان در آتن میگوید: ما غذا نداریم، بچهام پوشک ندارد و در تمام راه هم غذایی به جز نان و بادمجان رومی (گوجه فرنگی) نخوردهایم. این ساکنان موقت یونان از کشور مقصد و سرنوشت خود هم هیچ اطلاعی ندارند. مهاجر دیگری به نام جوره جان گفته است: حالا که به اینجا آمدهام، ببینم که کجا رفته میتوانم (کجا میتوانم بروم).
موج جدید مهاجرت از کشورهای ناامن به کشورهایی که امنیت و آسایش بیشتری دارند در روزهای اخیر به شدت افزایش یافته است. بیشتر مهاجرانی که از چند ماه پیش به این سو وطن خود را ترک گفتهاند، اتباع کشورهایی در خاورمیانه و آفریقا به ویژه سوریه، یمن، لیبی، عراق، افغانستان، سومالی، اریتره، نیجریه و ایران بودهاند که در کشور خود با جنگ و درگیری داخلی (اعم از سیاسی، قومیتی و دینی)، تنش با همسایگان، وضعیت نامناسب اقتصادی و معیشتی، یا با سرکوب و ناامنی سیاسی و مذهبی و نیز فشارها و تهدیدهای سیستماتیک یا موردی مواجه هستند. اولین و نزدیکترین مقصدی که پناهجویان خاورمیانهای و آفریقایی به آن فکر میکنند، کشورهای اروپایی به ویژه انگلیس، آلمان، فرانسه، سوئد و نروژ هستند. از ابتدای سال جاری میلادی تاکنون تنها ۱۵۰ هزار نفر از طریق دریا خود را به سواحل ایتالیا و یونان رساندهاند و عدهی زیاد دیگری نیز با هر وسیلهی ممکن از مرز خشکی و از طریق کشورهای بالکان وارد خاک کشورهای عضو شنگن شدهاند. بنابر اعلام کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد در نوزدهم تیرماه (سرطان) امسال شمار پناهجویانی که روزانه پا به جزایر یونان میگذارند به طور میانگین به هزار نفر میرسد.
ایتالیا نیز هر روز شاهد ورود تقریبا همین تعداد مهاجر خارجی در سواحل جنوبی است. در این میان پناهجویان افغان اغلب تلاش میکنند تا با عبور از ایران و ترکیه، با قایقهای تندرو که آن را ”تیزپر“ مینامند و متعلق به قاچاقچیان انسان است از راه آبی به یونان و بعد از آن به ایتالیا برسند. کشور یونان خود با مشکلات اقتصادی عدیدهای دست به گریبان است و ایتالیا هم این روزها اقتصاد رو به راهی ندارد.
دولتهای اروپایی هنوز چارهای قطعی برای این معضل نیافتهاند اما همیشه اعلام کردهاند که اولویت با نجات جان مسافران سرگردان در دریا، دادن آب و غذا و پوشاک و نیز ارائه کمکهای اولیه پزشکی و بهداشتی و اسکان موقت آنهاست. اتباع افغانستان بیشترین طول مدت عنوان پناهنده در جهان را دارند.
مهاجران افغان به طور میانگین دارای بیشترین طول مدت عنوان پناهنده در جهان هستند. این نکته را آنتونیو گوترش، رئیس کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد ماه گذشته هنگام بازدید از اردوگاه پناهندگان افغان در پاکستان اعلام کرد. آقای گوترش گفت برخی از پناهندگان افغان در پاکستان از سی سال پیش تاکنون چندین بار اقامت خود به عنوان پناهنده را تمدید کردهاند. در ایران نیز وضع پناهندگان افغان از این حیث بهتر از پاکستان نیست. بیشتر پناهندگان افغان در ایران تا آخر عمر نمیتوانند از حقوق یک شهروند عادی برخوردار شوند. آقای گوترش به عنوان چاره به جامعه بینالمللی توصیه کرده است که به دولت افغانستان در تلاش برای بازگشت پناهندگان افغان به کشورشان کمک کنند.
به طور کلی، هر فرد پناهجو پس از خروج از کشورش و ورود به کشور دیگر، میتواند به دفاتر پناهندگی سازمان ملل در کشور جدید مراجعه کرده و برای ورود مجاز و پناهندگی در یک کشور ثالث درخواست بدهد. سازمان ملل نیز مختار است تا این تقاضا را رد یا قبول کند. در صورت قبولی درخواست پناهجو توسط سازمان ملل، کشور میزبان سوم به او معرفی میشود. پس از آن پناهجو باید به کشور تعیین شده برود و در آنجا درخواست جدید پناهندگی خود را ارائه کند. این رویه در کمیساریای عالی پناهندگان ”اسکان مجدد“ نامیده میشود. آخرین سند اسکان مجدد کمیساریای عالی پناهندگان که به تازگی منتشر شده نشان میدهد که در یک بازهی زمانی ده ساله میان سالهای ۲۰۰۵ تا ابتدای ۲۰۱۵، از میان متقاضیان از تمام کشورهای جهان که درخواست پناهندگیشان برای اقامت در یک کشور ثالث پذیرفته شده، تنها سه درصد تبعهی افغانستان بودهاند. در همان سند منتشر شده، اتباع ایرانی نیز تنها دو درصد از کل آمار متقاضیان پذیرفته شده برای ”اسکان مجدد“را تشکیل میدهند. این بدان معناست که بیشتر اتباع افغانستان و ایران که اقدام به مهاجرت میکنند، از راههایی مستقل از کمیساریای عالی پناهندگان مقصد خود را برگزیده و درخواست پناهندگی کردهاند.
به موازات تلاشهای کمیساریای پناهندگان برای بازگرداندن پناهندگان افغان به کشورشان بعد از استقرار تدریجی ثبات نسبی از چند سال پیش به این سو، ارادهای ملی نیز در افغانستان برای این کار شکل گرفته است، اگر چه تاکنون توفیق چندانی در این کار حاصل نشده است. وزارت امور مهاجرین و عودتکنندگان به طور مشخص وظیفهی تشویق و ترغیب افغانهای کوچیده و آوارگان (بیجاشدگان) به کشورشان را بر عهده دارد، اما آمارهایی که این وزارتخانه منتشر کرده حکایت از عدم پیشرفت کافی در این زمینه دارد.
Comments are closed.