فرایند تعاملات اجتماعی و سیاسی کشور به طور بیرحمانه به سمت گسیختگی، فروپاشیدگی و هرج و مرج اجتماعی کشیده می شود. فضای سیاسی و اجتماعی به شدت آلوده، زهر آلود و کشنده است. یأس و ناامیدی نسبت به آینده عرصه را برای نسل امروز جامعه، تنگ و تحمل ناپذیر کرده است.
مشکل اساسی در تعاملات سیاسی و اجتماعی در کشور این است که زمینه گفتگوهای معقول و منطقی میان نخبگان و مردم عادی جامعه از بین رفته و تضاد و سؤظن میان طیف های مختلف اجتماعی به اوج خود رسیده است.
در چنین فضا هر کس و هر طیف، افکار و ایده های خود شان را برحق دانسته و از هر نوع نقد و انتقاد مبراء می دانند. طرف های دیگر نیز چنین تصوری دارند. حق پنداری ها و مطلق انگاری ها، عرصه را برای ایجاد یک گفتگوی سالم و منطقی در میان اعضای جامعه تنگ کرده است.
بنابراین آنچه امروز با آن مواجه هستیم یک سلسله ایده ها و افکار پراکنده، نامنسجم و سازمان نیافته است که از مجراهای مختلف در جامعه طرح و با انواع ابزار تبلیغاتی بر مردم قبولانده می شود. در این وضعیت همه افراد، اشخاص، گروه ها و طیف ها گوینده هستند. همه نقش سخنگو را بازی می کنند که با تمام توان می کوشند، افراد و قلمرو بیشتری را تحت تأثیر قرار دهند. این فضا بدترین شکل تقابل، اعتراض و افتراق را در جامعه شکل می دهد.
وقتی زمینه گفتگوی منطقی در جامعه محدود شود و امکان گفتگوی سالم در جامعه با مانع روبرو شود، به طور طبیعی جامعه در معرض گسیختگی و درهم ریختگی قرار می گیرد و این سبب می شود که کل اعضای جامعه از رسیدن به اهداف جمعی خود باز بمانند. گفتگوها و ظرفیت هایی که ذاتا می توانست باعث رشد، توسعه و پیشرفت جامعه گردد، در سرانجام، فروپاشی و انحطاط سیاسی و اجتماعی را رقم می زند.
متأسفانه چندین سال است که ما شاهد این نوع صداها، چه در فضای مجازی و چه در رسانه ها و یا محافل سیاسی و اجتماعی هستیم. در چند سال گذشته که گروه های جدیدی در میان بازی گران سیاست وارد شده اند، نوع برخورد و گفتگو میان طیف ها و حلقه های سیاسی و اجتماعی نیز با مشکل مواجه شده است. طیف هایی که نه سخن همدیگر را می شنوند و نه می فهمند. آنچه زمین و زمان را پر می کند، صداها و فریادهایی است که به شکل بسیار خشن به فضا می پیچد و پس از لحظه ای در میان هزاران صدا و فریاد دیگر گم و ناپدید می شوند.
یک بار به تحولات یک دهه اخیر نگاه کنید، آنچه ما با آن مواجه بوده ایم موجی از افکار، ایده ها، صداها و اعتراض هایی بوده که به شکل ناهماهنگ و متعارض عرصه های سیاسی و اجتماعی را فراگرفته؛ اما در نهایت در تصادم با یکدیگر، فهم و درک از صداها را برای شنونده و مردمان عادی سخت و دشوار کرده است.
تجربه چند ساله ای ما نشان داده که ما در تعاملات خود شکست خورده ایم. ما دیگران را به توجه به نیازهای خود قانع نتوانسته ایم. اکنون بجای تشخیص و نشانه گرفتن هدف های اصلی، کمان اعتراض و انتقاد را به سوی خود کمانه کرده ایم و همدیگر به این شکست متهم می کنیم. تقصیر عقب ماندگی ها و نادیده انگاری ها را به گردن یکدیگر انداخته و از تمامی ابزار در دسترس برای کوبیدن رقیب استفاده می بریم. حتا مرزهای اخلاقی را نیز رعایت نمی کنیم و عبور از منافع جمعی مردم را نیز مجاز می شماریم. بدون شک خصومت پنداری های کنونی و کوبیدن شخصیت ها و حلقه های خودی نیز به سرانجام خوب منتهی نشده و نخواهد شد. آنچه به عنوان یک امر حتمی در سرنوشت ما نوشته می شود، ضعف سیاسی و جمعی ما در تعاملات کلان تر ملی است.
فکر می کنم زمان آن فرا رسیده که بجای محکوم کردن یک و یا چند شخص، نوع سیاست ورزی خود را در سطح خورد و کلان به بررسی بگیریم، تا به آرامی بتوانیم روی آن تأمل کنیم. با فرافگنی مشکل جامعه حل نمی شود؛ تنها جیب یک عده پر می شود و در خوشبینانه ترین حالت یک یا چند نفر بر مسند وزارت و معینیت و ریاست تکیه می زنند؛ اما تا زمانی که نحوه تعاملات اجتماعی و سیاسی ما در درون جامعه سامان پیدا نکند، هیچ گرهی از مشکلات ما باز نخواهد شد. فردا همان افرادی را که امروز به کرسی نشاندیم خاین خوانده و صدها دروغ، تهمت و افترا را نصیب شان می کنیم.
به نظر من مسأله اصلی ما فقدان فضای باز برای گفتگوهای رو در رو و منطقی است. در گفتگو ما تنها گوینده نیستیم؛ بلکه بیشتر شنونده ایم. پیش از آن که از خود بگوییم، از دیگران می شنویم. در گفتگو هیچ طرف خود را حق مطلق نمی داند. اعتراض ها و انتقادها به شکل مستدل، منطقی، شفاف و مبتنی بر واقعیت های سیاسی و اجتماعی و صلاحیت ها و مسؤلیت های طرف مقابل مطرح می شود. در انتقادهای یک طرفه، مسایل به شکل عقلانی مطرح نمی شود؛ بلکه احساسات، عقده گشایی، انتقام جویی و تعقیب منفعت های کوچک شخصی بیشتر از همه مورد تأکید قرار می گیرد. ناامیدی از آینده و تصور یک بن بست مطلق و تاریک بر چگونگی انتقاد و اعتراض ما نسبت به مسایل کشوری تأثیر می گذارد. از اینرو تلطیف فضای گفتگوی سالم و سازنده یک مسؤلیت سیاسی و اجتماعی است که همه افراد، نهادهای مدنی، دانشجویی و حتا احزاب و گروه های مختلف اجتماعی باید در راستای آن کوشش و تلاش کنند.
Comments are closed.