جنجال های سیاسی در روزهای اخیر بار دیگر به شدت به زندگی روزمره مردم افغانستان باز گشته و فضای یک زندگی مسالمت آمیز را آلوده کرده اند. روزهای اخیر شاهد رجزخوانی های بوده ایم که در آخرین مورد آن را در پی انتخابات ریاست جمهوری سال 2013 تجربه کردیم. سیاست مداران و رهبران جناح های سیاسی به گونه ای این روزها به رجزخوانی می پردازند که ملاحظه هیچ قاعده و قانونی را نمی کنند.
جنجال های انتخاباتی در سال 2013 در پی انتخابات ریاست جمهوری از یک منظر به اندازه جنجال های سیاسی امروز دارای پیامدهای منفی نبوده است. زیرا در آن زمان جنجال بین دو تیم بود و هیچکدام حاکم بر نظم مستقر نبود. اما امروز یک طرف مجادله دولت قرار دارد به عنوان بنیاد و تامین کننده اساسی نظم و قانونمندی حاکم در کشور و از سوی دیگر والیان و کارگزاران حکومت قرار دارند که به هیچوجه حاضر به رها کردن مناصب حکومتی شان نیستند.
در روزهای اخیر پس از استنکاف والی مستعفی بلخ از حکم رییس جمهور مبنی بر منظوری استعفای آن، والی برکنارشده سمنگان نیز دست به حرکتی شبیه رفتار والی پیشین بلخ زده است. حتی دیروز خبرهایی منتشر شد که گویا والی بدخشان نیز دست به چنین حرکتی زده است. اما این خبر از سوی وی رد شد. در گذشته های نه چندان دور قومندان امنیه ولایت قندهار نیز دست به چنین به حرکتی زده بود و اعلام داشته بود که کسی نمی تواند او را از مقامش برکنار کند. هم چنین طی روزهای گذشته برخی از مقامات پایین رتبه حکومت نیز که به دلایل مختلف از کار برکنار شده اند اعلام داشته اند که حکم برکناری شان را قبول ندارند و به دنبال حمایت های سیاسی هستند تا از میکانیزم های قانونی سرپیچی کنند.
وضعیت فعلی اگر تداوم یابد و حکومت چاره ای برای خاتمه بخشیدن به این وضعیت نیندیشد، نوعی انارشیسم به وجود خواهد آمد که بسیار خطرناک تر از تروریسم و مافیای جنگ خواهد بود. مردم افغانستان سال ها مبارزه و جنگ را به جان و دل خریده اند تا به وضعیت نیم بند کنونی رسیده اند. ولی اکنون علاوه بر تروریسم، فساد اداری، کشت مواد مخدر، تجارت جرمی و ده ها عامل خانمان برانداز دیگر، انارشیسم و ایستادن در برابر قانون و میکانیزم های قانونی نیز در حال تبدیل شدن به یک فرهنگ است.
انارشیسم سیاسی و اداری از هر فاکتور مخرب دیگر خطرناک تر و تباه کننده تر است. از همین رو از گذشته های بسیار دور بزرگان و اندیشمندان همواره تاکید کرده اند که از فقدان یک اقتدار، حتی اگر فاسد باشد، وجود آن بهتر است. حکومت به مثابه شر ضروری در جامعه انسانی همواره مورد تاکید و تایید همه مکتب های سیاسی بوده است.
وقتی این روزها حاکمان محلی برکنارشده را می بینیم که یکی پس از دیگری در برابر سازوکارهایی که روزی خود آن ها بر همان اساس بر کرسی های حکومتی گماشته شده اند، می ایستند، بوی نوعی انارشیسم و بازگشت به جنگ های داخلی دهه هفتاد به مشام می رسد.
مقاومت هایی که اکنون در برابر تصمیمات حکومت صورت می گیرد به طور روشن ریشه در زیاده خواهی های تنظیمی، جناحی و قومی دارد. اما آن چه از این مجادلات سیاسی بی حاصل به جا می ماند، خسارات عظیم به مردم بیچاره افغانستان است. همان گونه که قربانی اصلی در تمام مجادلات گذشته مردم بوده اند، این بار نیز این مردم اند که باید تاوان زیاده خواهی های عده ای را بپردازند.
حکومت شاید بتواند از طریق طول دادن چنین مجادلات، منطق استنکاف کنندگان از فرامین خود را به چالش بکشد و ضعف های حاکمان محلی برکنارشده و ناتوانی های اپوزیسیون داخلی و مداراجویی های خود را در برابر مخالفان به نمایش بگذارد. ولی نباید فراموش کرد که مردم قربانی اصلی هرگونه منازعه و مجادله سیاسی و نظامی هستند.
شاید از مخالفانی که هر روزه و به هر بهانه ای به رجزخوانی و قدرت نمایی می پردازند، چندان انتظاری نرود و نباید از آنان تمثیل یک جامعه امن و مرفه را آرزو داشته باشیم. زیرا بسیاری از کسانی که این روزها دست به تمرد می زنند، روزگاری از برهم زنندگان نظم عمومی بوده اند. اما حکومت نباید سازوکارها و میکانیزم های بروکراتیک را قربانی کند و مصلحت های عمومی را نادیده بگیرد. اکنون در مجادلات سیاسی و به عبارتی در دعوای قدرت به وجود آمده تنها مردم هستند که قربانی می شوند و خسارت می بینند. ولی زورمندان و زرمندان هم چنان از این صحنه ها سالم بدر خواهند شد.
محمد هدایت
Comments are closed.