بزرگترین لغزش راهبردی آمریکا در منطقه

در جهان قوانینی حاکم اند که بر اساس آن نظم در آن حاکم است برای مثال قانون جاذبه و سایر قوانین فیزیکی.
در جهان سیاست هم قوانینی فرمانبر ما هستند به نام قوانین جیوپولیتیکی هرگاه جهان را به یک دریای بزرگ و خروشان و طوفانی تشبیه کنیم و کشورهای واقع در آن را به کشتی ها، برای آرام نگهداشتن کشی ها به لنگرهای ثبات جیوپولیتیکی نیاز است که بدون آن کشتی کشورها می توانند بی آرام گردند. پس از برافتادن شاهنشاهی نادرشاه افشار خراسانی خلای جیوپولیتیکی بزرگی در منطقه به میان آمد که توازن قدرت را در این گوشه جهان برهم زد.  دردمندانه پس از نادر سرداران اش کریم خان زند، نور محمد خان علی زایی (سپه سالار)، احمدخان درانی (معاون نور محمد خان) و آزاد خان غلجایی (والی آذربایجان، ارمنستان و گرجستان) نتوانستند وحدت امپراتوری را حفظ کنند و و هر یک برای خود دولت جداگانه ای در هر گوشه و کنار ایران بزرگ ساختند که بازماندگان هیچ کدام هم نتوانستند در آینده آن را نگهدارند این خلای قدرت موجب شد که قدرت های بزرگ جهانی در صدد پر کردن آن بر آیند. روشن است بدون پدید آیی یک قدرت بزرگ منطقه ای امکان بازگشت ثبات به منطقه نیست.
چنین قدرتی می تواند تنها با تشکیل اتحادیه ایران، افغانستان و پاکستان پدید آید اما نه کشورهای دیگر می گذارند و نه خود مردم این سه کشور به آن تراز از آگاهی دست یافته اند که حتی درباره چنین طرحی بیندیشند.
کلید آن هم در این است که در افغانستان دولتی روی کار بیاید که در گام نخست با ایران متحد شده و بی درنگ با پاکستان پشت میز مذاکره بنشینند. اینگونه برای پاکستان راه دیگری جز تن در دادن به پیوستن به این اتحادیه نمی ماند در غیر آن پاکستان لحظه ای هم اندیشه اشغال افغانستان را به کمک چین، اعراب و ترکیه رها نخواهد کرد چون در افغانستان خلای بزرگ قدرت وجود دارد که هم روسیه و هم پاکستان می خواهند آن را پر کنند ایران به تنهایی توان پر کردن این خلا را ندارد پاکستان در این کار از حمایت نیرومند چین و پشتیبانی مالی اعراب برخوردار است افغانستان هم از ترس پاکستان گاه خود را به دامن روسیه و گاه آمریکا می اندازد.
امپریالیسم، وهابیسم و پان ترکیسم هم بسیار موفقانه توانسته اند ایرانی ستیزی و ایران هراسی را با تبلیغات سامانمند در افغانستان چنان نهادینه کنند که برخی از سیاستمداران افغانستان حاضر به همپیمانی با اهریمن اند اما از همسویی با ایران بیزار اند. نتیجه هم از پیش روشن است؛ تباهی و بربادی فزاینده و فرو رفتن بیشتر کشور در ژرفای باتلاق. به هر حال این سه کشور راه دیگری جز تشکیل یک اتحادیه نوین در برابر سه قدرت روسیه، چین و هند ندارند. دشواری در این است که هیچ یک از این سه کشور عضو هیچ سامانه دفاعی منطقه ای نیستند و میان خود هم هیچ اردوگاهی ندارند اکنون ایران بیشتر به سوی روسیه، افغانستان به سوی آمریکا و پاکستان به سوی چین متمایل اند چیزی که آرایش اتحادیه را بسیار دشوار ساخته است.
البته در تاریخ بارها اندیشه تشکیل اتحادیه میان افغانستان و ایران مطرح شده است نخستین کسی که در پی تشکیل این اتحادیه برآمد دوست محمد خان بود که حتی پیش از تشکیل افغانستان هنگامی که حاکم کابلستان بود پس افتادن پیشاور به دست رنجیت سینگ دست به ابتکار تشکیل اتحادیه زد اما تقدیر نبود عملی گردد. در دوره امان الله خان، طرزی اندیشه تشکیل اتحادیه میان افغانستان، ایران و ترکیه را مطرح کرد اما باز هم نشد. در دوره شاه، طرح آرایش اتحادیه پان آریاییستی میان افغانستان، پاکستان و ایران مطرح شد باز هم نتیجه ندارد بار آخر جنرال ضیاالحق این اندیشه را مطرح کرد اما کماکان به روی کاغذ ماند.
زمانی سرهنگ مینه پال یکی از افسران پیشین افغانستان نیز در کتاب اش این مفکوره را مطرح ساخته بود من در کتاب افغانستان به کجا می رود که به سال 2003 از سوی انتشارات میوند در کابل چاپ شده بود این اندیشه را تا جایی تیوریزه ساخته ام البته بار نخست موضوع را در یک سخنرانی در لندن به سال 2001 مطرح نموده بودم. هر چه هست جهان به سوی جهانی شدن پیش می رود که منطقه گرایی (ریگیونالیسم) یکی از سازه های اصلی آن است. همانگونه که اتحادیه اروپایی تشکیل شد، اتحادیه کشورهای آمریکای لاتین و اتحادیه عرب و آسه آن و … و همانگونه که پوتین در اندیشه آرایش اردوگاه اروآسیایی است روزی کشورهای منطقه ما هم ناگزیر خواهند شد به چنین ساختار نوین منطقه ای رو بیاورند. بزرگترین لغزش آمریکا عدم حمایت از یک چنین اتحادیه ای است زیرا منافع راهبردی ایران به گونه عینی با منافع روسیه در آسیای میانه و قفقاز در تقابل است و می تواند در برابر هژمونی چین هم بایستد. به سود امریکا است که هر چه زودتر به حمایت از تشکیل چنین اتحادیه ای بپردازد در غیر آن هم پاکستان را از دست خواهد داد و هم افغانستان را.
آمریکا بجای برداشتن گام های مثبت همیشه به بازی های کودکانه و بیهوده ای چون رویکار آوردن طالب و داعش یا ساختن دولت های مسخره ای چون دولت کرزی و یا احمدزی زده و اکنون با روی دست گرفتن پروژه ساختن کشور یاغیستان نه تنها آبروی خود را در انظار جهانیان می برد بلکه به سوی باخت بزرگ در منطقه پیش می رود همین اکنون آمریکا بخاطر سیاست های سراپا لغزش آمیز خود به گروگان و بازیچه پاکستان مبدل شده است.

عزیز آریانفر