سازمان شانگهای؛ فرصت یا چالشی برای افغانستان

اندیشکده آزاد افغانستان روز سه‌شنبه(۲۴ دلو) گفتمانی را پیرامون”اهمیت سازمان همکاری‌های شانگهای در منطقه و رهیافت حضور افغانستان در آن برگزار کرد.
این گفتمان مباحث سیاسی و تناقضات سیاست خارجی کشور، زمینه‌های اقتصادی، اهمیت تجارتی در بحث ترانزیت و مناسبات منطقه را دربر می‌گرفت.
محمد علم ایزدیار، معاون نخست مجلس سنای کشور گفت که افغانستان می‌تواند نقش چهار راه ترانزیتی کشورهای عضوی سازمان همکاری‌های شانگهای را بازی کند و این امر برای رشد و توسعه اقتصادی کشورمان بسیار مهم است.
 آقای ایزدیار نقطه مشترک افغانستان با کشورهای عضو سازمان همکاری‌های شانگهای را حفظ ثبات و امنیت منطقه‌ای دانست و گفت که عضویت افغانستان به این سازمان ما را تا رسیدن به صلح کمک می‌کند؛ اما به این شرط که افغانستان بتواند از ظرفیت این سازمان استفاده موثر نماید.

معاون مجلس سنا همچنان تاکید کرد که افغانستان می‌تواند از این رهگذر بر پاکستان فشار وارد کند تا از مداخله در امور داخلی کشور دست بردارد.
سید مسعود، استاد دانشگاه و کارشناس اقتصادی گفت که ما باید از ظرفیت‌های ویژه اعضای سازمان همکاری‌های شانگهای برای رشد اقتصادی و خودکفایی در برخی حوزه‌ها استفاده نماییم.
وی تاکید کرد که ما می‌توانیم از این رهگذر به چندین خودکفایی اقتصادی برسیم و تا پنج سال دیگر به درامد هفت میلیارد دالری دست بیابیم.
اما او تاکید کرد که قبل از عضویت در این سازمان نیاز است تا شرایط آن را فراهم سازیم و آمار و ارقام دقیق از منابع خود را در دست داشته باشیم که متاسفانه در حال حاضر وجود ندارد.
خان جان الکوزی، معاون اتاق تجارت و صنایع گفت که متاسفانه بیشتر این سازمان‌ها نمادین است و تنها منافع اعضای قدرت‌مند آن براورده می‌شود.
اما آقای الکوزی در عین حال تاکید کرد که ۷۰ درصد تجارت افغانستان وابسته به کشورهای عضو سازمان همکاری‌های شانگهای است و این سازمان از لحاظ اقتصادی برای ما اهمیت قابل توجهی دارد و عضویت ما در آن یک نیاز است.
وی افزود که ما بدون همکاری قدرت‌های منطقه، اهداف خود را پیش برده نمی‌توانیم؛ لذا نیاز است که روابط منطقه‌ای خود را گسترش دهیم.
آقای الکوزی با انتقاد از نقش ایالات متحده آمریکا در قبال افغانستان گفت که متاسفانه واشنگتن به هیچ کار زیربنایی کشور توجه نکرده است.
معاون اتاق تجارت و صنایع کشور خاطرنشان کرد که سازمان همکاری‌های شانگهای نمی‌تواند بدون حضور افغانستان به اهداف اقتصادی خود برسد، مخصوصا در بحث حمل و نقل.
عبدالشکور سالنگی، کارشناس اوضاع خاورمیانه گفت که هدف آمریکا تزریق تروریزم، ترویج بنیادگرایی و کشت و تولید مواد مخدر می‌باشد و از این طریق می‌خواهد به منطقه اوراسیا نفوذ کند.
وی تاکید کرد که کشورهای چین و روسیه از میدان افغانستان برای نفوذ آمریکا در حیاط خلوط خود احساس خطر می‌کندو آنان به این سادگی عضویت افغانستان را نخواهد پذیرفت. به گفته او عضویت ما زمانی حاصل خواهد شد که حضور نظامی آمریکا و ناتو در افغانستان کاهش پیدا کند.
فرامرز تمنا، رئیس مطالعات استراتیژیک وزارت خارجه گفت که تلاش دولت بر این است تا عضویت کامل این سازمان را کسب کنیم و در خواست عضویت کامل به سازمان قبلا سپرده شده است.
اما او تاکید کرد که دولت افغانستان در امر پیوستن به این سازمان با یک تناقض سیاسی مواجه است؛ زیرا ما از یک طرف شریک راهبردی ناتو هستیم و از جانب دیگر خواهان عضویت در سازمان همکاری‌های شانگهای با روی‌کرد مقابله با غرب.
آقای تمنا تصریح کرد که دولت افغانستان می‌تواند با پررنگ کردن نقش اقتصاد در این سازمان، حساسیت ناتو را تا حدی زیادی کاهش دهد.
رئیس مطالعات استراتیژیک وزارت امور خارجه گفت که روس‌ها افغانستان را کانون تقابل با آمریکا می‌داند، نه کانون تعامل و از جانب دیگر عضویت ما در سازمان همکاری‌های شانگهای سبب نزدیکی افغانستان و تاجیکستان می‌شود و این موضوع سبب نگرانی ازبیکستان خواهد شد؛ لذا بزرگ ترین مانع سر راه عضویت افغانستان در سازمان همکاری‌های شانگهای ازبکستان و روسیه است.
سازمان همکاری شانگهای در سال ۲۰۰۱ توسط سران روسیه، چین، قزاقستان، قرغزستان، ازبکستان و تاجیکستان بنیان گذاشته شد که بیشتر روی جنبه‌های اقتصادی و امنیتی تاکید داشت و در سال‌های بعد مغولستان، ایران، هند، پاکستان و افغانستان به عنوان اعضای ناظر پذیرفته شد؛ اما هند و پاکستان در سال ۲۰۱۵ توانست تمام‌معیارهای این سازمان را تکمیل نماید و عضویت کامل آن را کسب کرده است. سیدمهدی علوی‌نژاد/