اروزگان ( ترین کوت ) که به نام هاى روزگان یا ارووزگان نیز مسمى گردیده از جمله ٣۴ ولایات افغانستان است که در جمله ولایات مرکزی نیز محسوب میشود. ارزگان بین ولایات کندهار، غزنى، دایکندى، زابل و هلمند موقعیت دارد که یکى از ولایات مرکزى افغانستان شمرده میشود؛ اما شمارى دیگران آن را از جمله ولایات جنوبى کشور حساب مى نمایند.
ولایت ارزگان درجنوب با ولایت زابل و کندهار، در جنوب غرب با هلمند، در شمال با دایکندى و درشرق با ولایت غزنى همسرحد است.
شهرترینکوت مرکز این ولایت و دهراوود ، چوره، گیزاب، چارچینو و خاص ارزگان از ولسوالى هاى این ولایت میباشد؛ اما اخیرا ولسوالى هاى سراب و چنارتو نیز در این ولایت تاسیس شده که تا به حال رسمى نیست. ولایت ارزگان بیشتر از ١٢،۵ هزار کیلومتر مربع مساحت دارد و یک ولایت نسبتا پس مانده افغانستان محسوب میشود.٧٢در صد ساحات این ولایت کوه ها بزرگ و کوچک تشکیل کرده و ٢١ درصد دیگر آن زمین هموار میباشد.
نفوس این ولایت به اساس سرشمارى هاى سال ٢٠١١ میلادى ٣٢٨ هزار تن تخمین شده است. برخى بیشتر باشندگان این ولایت پشتون ها تشکیل کرده و یک تعداد هزاره نیز در آن سکونت دارند. قبیله هاى مهم پشتون ها در این ولایت عبارت است پوپلزى، اسکزى ، نورزى، بارکزى، الکوزى و درانى؛ اما یکتعداد کوچى هاى نیز در آن سکونت دارد.
سابقه: ارزگان با منطقه باستانى اراکوزیا پیوند داشت، قبل از میلاد کنترول آن در دست سکندر مقدونى بود و با مرور زمان تحت حاکمیت اشوکا نیز آمده است. در قرن ٧ زمانیکه اعراب به هدف نشر و دعوت اسلام وارد افغانستان شدند، پس در ابتدا کنترول آن در دست زمبلیان و صفاریان بود و بعداً در قرن ٩ غزنوى ها، غورى ها و منگولى ها نیز بالایشان حاکمیت کرده است. آنها حاکمیت خود درسال قرن ١٧ در کندهار و مناطق اطراف آن آغاز کرد و زماینکه احمدشاه درانى به قدرت رسید ، پس ارزگان نخستین منطقه بود که در داخل ساحه امپراطورى وى آورده شد. در زمان تجاوز اتحاد شوروى بر افغانستان ، ارزگان شاهد جنگ هاى بزرگ بود و در آن زمان جان محمدخان رهبرى مجاهدین را بعهده داشت. درسال ١٩٩۴میلادى تحت حاکمیت رژیم طالبان آمد؛ اما در سال ٢٠٠١ میلادى زمانیکه رژیم طالبان سقوط کرد، رییس جمهور کرزى همرا با هوا خواهانش وارد ارزگان شد و از اینجاد به سوى کابل حرکت کرد/
معارف: سطح سواد در این ولایت خیلى پایین است، برخى کمتر باشندگان این ولایت نبست به سایر ولایات به مکتب میروند؛ اما در بخش سهولت هاى صحى نیز نسبت به ولایات دیگر کشور عقب مانده است، با وجود این همه اخیراً شمارى از کار هاى در این ولایت صورت گرفته است. همچنان در این ولایت یک پوهنخى تعلیم و تربیه، یک باب دارالمعلمین، دو دارالعلوم ، ۴٨ لیسه ، ۴٠مکتب متوسطه ١۵٨ابتدایه و ۵٣مراکز سواد آموزى فعالیت دارد .
آثار تاریخى: در شهر ترینکوت و سایر ولسوالى هاى این ولایت نمونه ها وساختمان هاى مناطق تاریخى و باستانى موجود است که هر یک آن ارزش پروژه هاى علمى و تحقیقى را دارد.
موقعیت جغرافیایى ولایت ارزگان بدون شک نشان میدهد که موقف خود از نگاه نظامى، اقتصادى و سیاسى حفظ کرده است. یک ثبوت اشکار این ادعا ما تحقیقات است که در مناطق مختلف کشورهاى همسایه صورت گرفته.یک مرکز بزرگ شاهان یفتلى و زابل شاهان زابل کنونى است که در جنوب شرق ولایت ارزگان موقعیت دارد. از نام این ولات در برخى بیشتر نوشته ها و متون تاریخى به ویژه در اثار نوسیندگان دور اسلام تذکر یافته است .رویداد هاى بیشتر زمان زابلیان و رتبیلان در صحفات تاریخ ثبت گردیده که به شکل متواتر براى دو قرن از پیشرفت اعراب جلوگیرى کرده و قهرمانى خود در مقابل مهاجمین پى درپى نشان داده است. ولایت غزنى در شرق ولایت ارزگان موقعیت دارد که اثار باستانى و مناطق تاریخى آن توسط باستان شناسان و محققین بررسى و شناسایى شده است. اثارده ها تعمیر تاریخى ضمن رسیدن به هر ولسوالى ولایت ارزگان به چشم میخورد ؛ اما متسفانه که تاکنون نه مورد توجه خارجى ها و نه هم محققان معاصر کشور قرار گرفته است .مرحوم استاد علامه حبیبى از یگانه محققان معاصر است که ضمن سفرهاى تاریخى به این ولایت ، سنگ نوشته هاى باستانى این ولایت بررسى کرده و از برخى حوادث تاریخى ارزگان یاد آورى کرده که ارزش ویژه خود تا کنون حفظ کرده است.
مشاهیر: ملا محمد عمر، وکیل عبدالغفور خان کاکر، دلاورخان، محمد شریف خان مهاجر، حاجى محمد عمر خان، بلاد خان، حاجى خدایداد خان، عبدالرحیم خان، غلام محمد خان، داد محمد خان خروتى، شهزاده خان و عبدالغنى خان اسکزى از چهره هاى مشهور این ولایت محسوب میشود.
رسانه ها: رادیو ملى، رادیو پیوستن غژ، رادیو ارزگان غژ و رادیو سیمه ییزه از رادیوهاى فعال این ولایت است.نشرات رادیوهاى رادیو نوا، سبا تلویزیون ، بى بى س رادیو ، آزادى رادیو که از مرکز پخش میشود، در این ولایت قابل شنیدن میباشد. این ولایت کدام رسانه چاپى ندارد.
زراعت: ۹۸در صد باشندگان این ولایت مصروف زراعت میباشند و محصولات مهم زراعتى آنها عبارت است از : گندم، جوار، ماش، تاریاک، زیره و برنج، بادام، چهارمغز، کیشته، کشمش، توت و سنجد نیز از محصولات باغ هاى ولایت ارزگان میباشد.
فرهنگ: علاوه بر انکه کلتور ارزگان تراژیدى هاى مختلف را پشت سر گذاشته؛ اما مثل سابق زنده مانده است، اکثریت مشکلات و نا بسمانى ها این ولایت توسط جرگه ها حل میشود و باشندگان آن با لباس دراز، لونگى سیاه ، ریش دراز و لباس هاى سابقه شناخته میشوند. یک عنعنه از سابق در این ولات مانده که خورد سالان دست هاى بزرگان را ماچ و در مقابل آن ها گف نمى زنند. اخیرا فرهنگ مطالعه و نوشته کردن کتاب در این ولایت وسعت یافته و همه ساله مشاعره ها در ولسوالى ارزگان برگزار میشود، همچنان نهاد هاى فرهنگى نیز در این ولایت آغاز به فعالیت کرده است.
صنعت: صنایع دستى ارزگانى ها تا حدى بیشتر براى فروخت به ولایات دیگر نیز فرستاده میشود، هر چند فابریکات صنعتى در این ولایت وجود ندارد؛ اما صنایع دستى زنان این ولات عبارت است از خامک دوزى ، قالین دوزى و گیلم دوزى.
آب بند ها: بندها کوچک آب نیز در این ولایت وجود دارد که عبارت است از بندآغاجان ، بند منى غار و بند ملیزو که تنها براى آبیارزى زمین ها مورد استفاده قرار گرفته است.
ورزش: ورزش هاى عنعنوى سابق چون خوسى ، دوره ، تنده خره، وبجلى و همچنان ولیبیال ، باسکتبال ، فوتبال و ورزش هاى رزمى چون تکواندو، کاراته و جودو در این ولایت مروج است ؛ اما خیراً بازى کرکت در این ولایت بسیار مروج شده و یک تیم برجسته ولایتى کرکت نیز دارد.
واحد هاى ادارى ولایت ارزگان: ولایت ارزگان به شمول مرکز هشت واحد اداری دارد، در گذشته دارای شش واحد اداری بود، اما در این اواخر دو ولسوالی دیگر نیز برایش منظور شده است. ولسوالی های آن عبارت از دهراوود، چوره، گیزاب، چارچینو وخاص ارزگان میباشد ومرکز آن ترینکوت است، اما در این اواخر ولسوالی های سراب وچنارتو نیز ساخته شده است، که تا حال امور رسمی آن به شکل منظم آغاز نشده است.
١-ترینکوت: ترینکوت مرکز ولایت ارزگان میباشد، که در قلب ولایت موقعیت دارد، با ولایات کندهار ودایکندی سرحد مشترک دارد، در آنجا در پهلوی میدان هوایی ملکی ونظامی تمام ادارات دولتی فعالیت دارند. ترینکوت زمین های وسیع زراعتی دارد و اکثر باشندگان این ولایت در همین شهر زندگی میکنند.
٢- دهراوود: این ولسوالى در ٣۵ کیلومترى غرب ترینکوت موقعیت دارد، این ولسوالى داراى زمین های وسیع زراعتی وباغ های سبز میباشد، دریا هلمند نیز از این ولسوالی عبور کرده و زمین های زراعتی این ولسوالى را آبیاری میکند.باشندگان این ولسوالی با تعلیم علاقه خاص دارند شماری از باشندگان این ولسوالی در کشورهای خارجی زندگی میکنند، در این ولسوالی گندم، جواری و برنج زیاد کشت میشود.
۳- چوره: ولسوالی چوره در ٣۵ کیلومترى شمال شرق ترینکوت موقعیت دارد، باشندگان این ولسوالی نیز مصروف زراعت ومالداری اند وشماری اندک باشندگان این ولسوالی امور زندگی شانرا در شهر ترینکوت به پیش میبرد.این ولسوالی به جنگلات وسیع پوشانده شده است، که زیبایی زیادی را نیز برایش بخشیده است، در این ولسوالی شماری زیادی مناطق تاریخی نیز وجود دارد،که از آن جمله توره چینی، کاروان غوندی و نیکه جان زیارت قابل یاد آوری است.
۴- چارچینو ( شهید حساس): این ولسوالی درحدود ۶٠ کیلومترى شمال غرب ترینکوت موقعیت دارد.باشندگان این ولسوالی نیز مثل ولسوالی های دیگر مصروف زراعت است ومهمترین حاصلات آن گندم وجواری میباشد.
۵-گیزاب: ولسوالى یاد شده در حدود ٧٠ کیلومترى شمال ترینکوت موقعیت دارد، دارای باغ های میوه تازه میباشد ودریا هلمند از قلب آن عبور میکند، اکثر مردم آن مصروف زراعت ومالدای میباشد.
۶-ارزگان خاص: این ولسوالى در ٩٠ کیلومترى شمال شرق ترینکوت موقعیت دارد، هوای آن نسبت به دیگر ولسوالی های سرد میباشد. در این ولسوالی در پهلوی پشتون ها هزاره ها نیز زندگی میکنند. در این ولسوالی بخش تعلیم وتربیه بسیار رشد کرده است ودر پهلوی بچه ها دخترها نیز به مکاتب میروند.
Comments are closed.