فرصت ها و چالش ها برای توسعه اقتصادی افغانستان/ نقیب الله عبید

فرصت ها و چالش ها برای توسعه اقتصادی افغانستان
سازمان ملل متحد از سال ١٩٧١ م بدین سو افغانستان را در ردیف کشورهای کمتر توسعه یافته قرار داده است. آمار های رسمی نشان می دهد که افغانستان از نظر مالی 70 فیصد به کمک های خارجی وابسته است. طبق گزارش احصاییه مرکزی افغانستان واردات 13 برابر صادرات کشور است. میزان بیکاری و فقر نیز 39 درصد می باشد. وزارت صحت عامه کشور از موجودیت 3 میلیون معتاد در کشور خبر می دهد.
آمارهای متذکره می رساند که افغانستان در کوتاه مدت نمی تواند به توسعه اقتصادی برسد.
من 4 فرصت و 4 چالش را فرا راه توسعه اقتصادی افغانستان می بینم:
1- موقعیت خوب ژیوپولیتیک:
افغانستان در قلب قاره آسیا موقعیت دارد. نزدیکی جغرافیایی وی افغانستان با کشورهای مهم و پر نفوس جهان مانند چین، روسیه و هند برای توسعه افغانستان مهم و سودمند پنداشته شود. همسایه های شمالی نیز از نظر انرژی گاز و پطرول غنی هستند. افغانستان چهارراه آسیای میانه، آسیای جنوبی و خاورمیانه می باشد و این فرصت بی نهایت سودآور برای توسعه اقتصادی افغانستان به شمار می رود. افغانستان می تواند انرژی آسیا میانه را به کشورهای نیازمند مانند پاکستان، هند، چین و کشورهای خاورمیانه وصل کند. پروژه های تاپی، کاسا یک هزار و بندر چابهار در دراز مدت برای توسعه افغانستان مفید خواهد بود. افغانستان در دراز مدت برای توسعه اقتصادی اش و برای چنین پروژه های بزرگی، راه های آهن نیاز دارد.
۲- منابع معدن: افغانستان سرشار از معادن مختلف النوع است. معدن مس عینک بزرگترین معدن مس در افغانستان و دومین معدن مس در جهان می باشد. طبق گزارش وزارت معادن افغانستان ذخایر مجموعی این معدن ١٢ میلیون تُن می باشد. معدن آهن حاجگک، پطرول و گاز جوزجان از جمله پر ارزش ترین و مهم ترین معدن های افغانستان به شمار می رود.
در سال 2010 اداره بین المللی معدن شناسی امریکا ارزش معادن افغانستان را یک تریلیون دالر محاسبه نمود و بعدا دولت افغانستان ارزش معادن کشور را 3 تریلیون دالر اعلام کرد. استخراج این معادن، کشور را به توسعه رسانده، افغانستان را خود کفا خواهد ساخت.
3-نفوس جوان:
آمار های نشر شده نشان می دهد که نصف نفوس کشور جوان می باشد. کشوهایی که نیروی بشری شان جوان است، سرعت توسعه ی اقتصادی شان نیز بالا می باشد. در صورتی که حکومت وحدت ملی از ظرفیت جوانان استفاده خوب کند، کشور در میان مدت می تواند به توسعه اقتصادی نسبی برسد.
4- منابع آبی و اقلیم مساعد برای زراعت:
منابع آبی کشور نیز در سطح منطقه کم نظیر می باشد. اما با تاسف افغانستان در حال حاضر فقط 30 فیصد منابع آبی خود را می تواند استفاده کند. دولت با سرمایه گذاری دقیق در این عرصه می تواند برای توسعه اقتصادی کشور سود ببرد. بخاطر استفاده خوب از4 فرصت فوق به مدیریت و مدیران سالم نیاز است.
جالش های پیش رو:
1-ناامنی:
امنیت پیش شرط همه ی توسعه های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی به شمار می رود. در نبود امنیت در هیچ یک کدام از موارد فوق نمی توان انکشاف یافت. امروزه بیشتر از نصف بودجه ملی به سکتورهای امنیتی به مصرف می رسد. بنابراین ناامنی و جنگ بزرگترین سد راه توسعه افغانستان می باشد.
2-فساد: فساد اداری دومین چالش بزرگ توسعه اقتصادی کشور است. فساد منابع مالی را به هدر می رساند، توسعه و رشد اقتصادی را کُند می کند. کارکردهای دو ساله حکومت وحدت ملی نشان داد که اراده قوی برای مهار فساد اداری وجود ندارد. رشوه، فساد در قراردادها، غضب زمین ها، قاچاق معادن و مواد مخدر و استخدام پست های دولتی به اساس ارتباط حزبی و قومی، مواردی هستند که توسعه اقتصادی کشور را کُند کرده است.
۳- نبود پلان های درازمدت اقتصادی. ۴- رشد ناکافی سکتور صنایع کشور نیز از جمله چالش های بزرگ برای توسعه اقتصادی افغانستان به شمار می رود.