فساد اداری در افغانستان به یک هیولای وحشتناک تبدیل شده است. این هیولا نه تنها زندگی روزمره مردم را مختل کرده و روند عادی آن را با اشکال مواجه ساخته که حیات اقتصادی و اجتماعی مردم را نیز باخطر جدی مواجه کرده است.
اگرچه میزانی از فساد در کشوری با حاکمیت های قومی و انحصاری مانند افغانستان امر عادی و اجتناب ناپذیر به حساب می آید؛ اما مشکل افغانستان به حدی است که فساد به لحاظ گستردگی و عمق به امر غیر قابل جلوگیری تبدیل شده که شکل مبارزه با این پدیده را دشوار کرده است.
فساد در همه کشورها وجود دارد؛ اما نوع، شکل، میزان و گستردگی آن از یک کشور تا کشور دیگر متفاوت می باشد، همچنان که نتایج وپیامدهای آن نیز بسته به نوع سازمان سیاسی، اقتصادی و سطح توسعه یافتگی فرق می کند. در تمام کشورها پدیده فساد اداری موجب نقض قوانین و مقررات گردیده، کارایی ادارات را کاهش داده، باورهای اخلاقی را به انحطاط می کشاند و اعتماد میان دستگاه اداری و مردم را کاهش می دهد. از همین رو در کشورهای دموکراتیک و توسعه یافته به شدت با این پدیده نامیمون مبارزه کرده و جلو رشد و گسترش آن را می گیرند تا بر کارآمدی و سلامت فعالیت های اداری تأثیر منفی بجا نگذارد.
در افغانستان از یک طرف نظارت و کنترل بر فعالیت های اداری وجود ندارد و همه چیز بر مبنای معامله و اصل خویشاوندسالاری به پیش می رود و از سوی دیگر اراده جدی و سازنده برای اصلاح نظام اداری موجود نیست تا در آینده امیدواری های در ارتباط با کاهش فساد خلق شود و از همه مهمتر این که فساد در افغانستان با پدیده های مخرب مواد مخدر و تروریسم گره محکم خورده است. اکنون ما در برابر این پرسش که چه کسانی باید با فساد مبارزه کنند؟ پاسخ قناعت بخشی نخواهیم داشت. زیرا همان مقامات و سازمان هایی را که مردم باید انتظار داشته باشند، تا با فساد مبارزه کنند، بیشتر پای شان در باتلاق فساد گیر هستند، پس چگونه می توانند با پدیده ای مبارزه کنند که حیات، زندگی، قدرت و درآمد شان به آن وابسته می باشد. به همین خاطر اراده مبارزه با فساد تاهنوز به صورت مؤثر در افغانستان شکل نگرفته و تلاش های فرمالیستیکی در این زمینه نیز کارساز نبوده است. ژ
فساد در افغانستان یکی از سه ضلع مثلثی را تشکیل می دهد که هستی و ماندگاری سازمان سیاسی و ارزش های دموکراتیک را نشانه گرفته است. این سه ضلع در تعامل با همدیگر بزرگترین و خطرناکترین تهدید علیه پایایی نظام سیاسی را به وجود آورده است.
در سال های گذشته ما از یک طرف شاهد گزارش های تکاندهنده فساد در ادارات مختلف دولتی بودیم و از طرف دیگر نظاره گر کارکردهای کمیسیون ها و اداراتی که مبارزه با فساد را هدف و شعار خود قرار داده بودند. در این میان اما کمتر شاهد مؤفقیت و یا کارکرد جدی و صادقانه کمیسیون های مبارزه بافساد بوده ایم. فساد همچنان رو به گسترش است و نوعیت آن هر روز پیچیده تر می شود؛ اما روند مبارزه با آن همچنان در پستوهای ملاحظه کاری و ترس متوقف مانده است. در تازه ترین مورد گزارش کمیته مستقل و مشترک نظارت و ارزیابی مبارزه بافساد اداری، نشان مى دهد که فساد در سکتور صحت از جمله اخذ رشوه، جعل وتزویر، استخدام براساس شناخت، عدم رسیدگى لازم به مریضان، تبعیض و تعصبات قومى، مشکلات درقراردادها، ضعف مدیریت و حسابدهى، سرقت تیل، غذا و ادویه و… به شکل گسترده وجود دارد که این معضل، باعث بى اعتمادى مردم نسبت به این سکتور شده است.
در پانزده سال گذشته میلیاردها دالر از کمک های بین المللی در گرداب فساد از بین رفت، روند بازسازی متوقف شد، شایسته سالاری نادیده گرفته شد و تلاش ها در جهت کاهش فقر و تبعیض به ناکامی کشیده شد. امنیت و ثبات به خطر افتاد و رشد اقتصادی با چالش مواجه گردید، اما دامنه فساد هنوز هم گسترده تر و ریشه های آن عمیق تر می شود. (زکی)
Comments are closed.