معادن؛ عامل خودکفایی و ثروت دست‌نخورده افغانستان

افغانستان معادن بی‌شماری دارد، که برخی از آن‌ها آماده استخراج است و شماری از سال‌ها به این‌سو به گونه‌ی غیرمعیاری استخراج می‌شود. با این‌همه می‌توان گفت که هنوز بسیاری از معادن بکر و دست نخورده باقی مانده است. ارزش معادن افغانستان حدود سه تریلیون دالر برآورد شده‌است.

یک تحقیق جیولوژیکی که حدود 10 سال پیش در ایالات متحده امریکا صورت گرفته بود، ذخایر معدنی افغانستان را یک هزار میلیارد دالر امریکای ارزش‌گذاری کرده است. مهم ترین ذخایر معدنی شناخته شده این کشور در کنار منابعی چون طلا، نقره و پلوتونیم، مقادیر قابل ملاحظه یورانیوم، جست، تانتالیوم، بوکسیت، گاز طبیعی، نمک، سنگ آهن، مس، نقره، اورانیوم، کروم، قلع، فلوئور، طلق، منیزم، روی، باریت، سولفور، زغال سنگ و به پیمانه زیاد مس با توجه به کم‌بود معادن آن در سطح جهانی – توجه همه را به خود جلب کرده است.

منابع طبیعی افغانستان بزرگ‌ترین امید برای رشد و بالنده‌گی اقتصاد این کشور است تا با استفاده از این فرصت به قعله‌های بلند موفقیت برسد و از وابسته‌گی‌های اقتصادی نجات یابد.

این در حالی است که ارزش ذخایر معادن افغانستان از سوی وزارت معادن وپترولیم کشور سه تریلیون دالر امریکای تخمین زده شده است. مقام‌های این وزارت تایید کرده بودند که تا کنون بیش از یک‌هزار و 400 ساحه را شناسایی که داری معادن مختلف می‌باشد که درآن‌ها گاز طبیعی، زغال سنگ، نمک اورانیوم، مس، طلا ونقره تثبیت شده است.

گاز طبیعی در شمال این کشور در ولایت‌های بلخ، شبرغان و سرپل قرار دارد و ذخایر گاز طبیعی این کشور بین 100تا 500 میلیارد متر مکعب تخمین زده شده است. دراین اواخر تحقیقاتی که توسط سازمان فصایی ناسا انجام شده مشخص کرده که در افغانستان بیش‌تر از ۱۰۰ حوضه نفت و گاز وجود دارد.

تاکنون در افغانستان بیش‌ترین تحقیقات انجام شده در پنج حوضه نفت‌خیز صورت گرفته که دو ساحه آن در شمال دریای آمو، یک حوضه در هلمند، یک حوضه در هرات و دیگری آن در ولسوالی کتواز ولایت پکتیکا قرار دارد.

هم چنان شرکت «بریتیش پترولیم» در تازه‌ترین گزارش سالانه خود اعلام کرد که افغانستان ظرفیت تولید 250 – 300 هزار بشکه نفت را در روز دارد، که با توجه به این موضوع افغانستان سالانه از این رهگذر حدود نُه میلیارد و یک صد میلیون دالر درآمد خواهد داشت.

مقام‌های بانک مرکزی می‌گویند افغانستان سالانه برای رشد اقتصادی‌اش به حدود شش الی هفت میلیارد دالر امریکایی کمک نیاز دارد که منابع طبیعی و زیر زمینی می‌تواند منبع خوبی برای رشد اقتصادی این کشور باشد.

قرار بود تا آخر سال ۲۰۱۲ میلادی از این چاه‌ها ۱۵۰ هزار بشکه نفت استخراج شود که این مقدار به تدریج افزایش ‌یابد و در سال ۲۰۱۳ به ۳۰۰ هزار بشکه برسد و هم‌چنان ذخایر نفت در ولایت هرات، شبرغان، میمنه، قندوز، طالقان، سرپل و هلمند تثبیت گریده است.

معادن زغال سنگ با کیفیت عالی وجود دارد و ذخایر آن حدود 100تا400 میلیون تُن، پیش بینی شده است. معادن زغال سنگ در ولایت‌های بغلان (معدن کرکر)، آش پشته قندُز(بندگی)، هرات (کرُخ)، بلخ (دره صوف) شناسایی گریده است.

معادن طلا از گذشته تا حال به طریقه ابتدایی زرشوی از روخانه کوچه طلا بدست می‌آمد از این روش در مناطق مختلف از جمله در ولسوالی‌های درواز در بدخشان تا قلعه زال در قندُز و دره‌های راق و دادنگ چهل کان استفاده می‌شود و اکنون معادن طلا در بدخشان، قندهار، زابل تثبیت گردیده است.

معادن نقره: مهم‌ترین معادن نقره و طلا سفید در ولایت بدخشان، پنجشیر، سیم کوه هرات، خاکریز قندهار، غوربند علاقه هزاره‌ها مشخص گردیده است.

معادن آهن: در رشته کوه‌های بابا در مجاورت حاجی‌گک در 100 کلیومتری شمال غربی کابل و در شرق بامیان واقع شده است و از مهم ترین و بزرگ‌ترین معادن در افغانستان به‌شمار می‌رود و از نگاه اهمیت و کیفیت در آسیا جای‌گاه ویژه‌ای دارد.

به گونه کُلی سنک آهن افغانستان در جهان کم‌نظیر است و در این میان ذخایر آهن قندهار، فاریاب، هرات، ارزگان و به ویژه بامیان شهرت دارد.

معادن سولفر: ذخایر بزرگ سلفر در ولایت بلخ، بدخشان و ننگرهار به پیمانه زیاد یافت می‌شود.

معادن اورانیوم: در بیابان‌های جنوب غربی، در کوه میرداوود بین هرات و شیندند و در  ولایت قندهار وجود دارد.

معادن گرانيت: اين معادن در استالف، چاريكار، كوه جوان‌مرد قصاب، شاه كابل خورد علاقه ميدان، كوه سرخي غاره علاقه كوهدامن، كوه قره باغ – زدران ، بهسود، ارزگان ،نهرين ، شینوار و غیره یافت می‌شود.

سنگ‌های قیمتی: مشهورترین سنگ‌های قیمتی افغانستان لاجورد، لعل، یاقوت، زمرد می‌باشد که مهم‌ترین و معروف‌ترین آن‌ها لاجورد بدخشان است. معدن مهم لاجورد و لعل در منطقه سرسنگ در شرق رودخانه کوکچه و در 35 کیلومتری جنوب منطقه حضرت سعید می‌باشد که ذخایر لاجورد این منطقه 200 تن تخمین زده شده است. این سنگ‌ها از معدن افغانستان است که حدود ۵۰۰ کیلوگرام تا ۱ تن موجود است.

سنگ‌های ساختمانی:معادن سنگ مرمر در رنگ‌های مختلف در جاغوری ولایت غزنی، ریگستان ولایت قندهار، غوربند ولایت پروان، گلران ولایت هرات و کوه قوریغ ولایت کابل به فراوانی پیدا می‌شود.

معدن نمک: نمک افغانستان از معادن تالقان در ولایت تخار، گلفکان تخار، اندخوی ولایت فاریاب، نمکسار هرات، معدن مقر در غزنی و معدن مزارشریف در بلخ استخراج می‌شود. ذخایر را مشابه هم‌دیگر یک احتمال کلیدی برای استقلال اقتصادی افغانستان تبلیغ کرده‌اند. در کنار منابعی چون طلا، نقره و پلوتونیم افغانستان، مقادیر قابل ملاحظه سنگ آهن، یورانیم، جست، تانتالیوم، بوکسیت، زغال، گاز طبیعی و به اندازه قابل توجه مس – با توجه به کمبود معادن جدید مس در سطح جهانی – توجه را به خود جلب می‌کنند.

معادن بدخشان: بدخشان در شمال شرق افغانستان موقعیت دارد و با کشورهای تاجیکستان، چین و پاکستان هم‌مرز است. بدخشان داری منابع طبیعی و ثروت غنی زیرزمینی دارد.

منبع تجهیز و تمویل طالبان: طالبان در بیش از یک دهه اخیر از استخراج غیرقانونی برخی از معادن در بدخشان نفع برده‌اند. طالبان اکنون معادن طلا و نقره را استخراج می‌کنند، پیش از این که ولسوالی‌ها را زیرکنترل بگیرند در استخراج غیرقانونی سهم داشتند و از مردم حق می‌گرفتند و همین‌اکنون معدن طلا راغستان و کوهستان طلا سود می‌برند. در ولسوالی یفتل بالا، معدن لاجورد وجود دارد و در کران و منجان هم عایدات را دارند. اکنون طالبان معدن لاجورد را زیر تصرف خود دارند و از آن‌جا استخراج می‌کنند. به گفته باشنده‌گان بدخشان طالبان در 180 محل روزانه یک مثقال طلا به ارزش 18 هزار افغانی در روز استخراج می‌کنند.

معادن پنجشر: پنجشیر يك ولايت كوهستاني است كه در فاصله١٢٠ كيلومتري شمال‌شرق كابل در بين دو شاخه جنوبي هندوكش، از شمال‌شرق به جنوب غرب موازي به امتداد هندوكش واقع شده است.

پنجشير، ازجمله ولاياتي است كه از نظر داشتن معادن و منابع طبيعي غني مي‌باشد. در اين ولايت معادن متعددي از قبيل احجار قيمتي و نيمه قيمتي، معادن فلزي، معادن سنگ مرمر و معادن مواد ساختماني وجود دارند.

ولايت پنجشير معادن زيادي را در خاك خود نهفته دارد كه به اساس سروي‌هاي انجام شده مشهورترين معادن اين ولایت موارد بالا است که زیر کنترول حکومت قرار دارد.

معادن بغلان:  بغلان از جمله ولاياتي است كه بيش‌ترين منابع معدني را در خود جا داده است. شهر پلخمري و ولسوالي‌هاي مختلف آن معادن زيادي را در خاك خود نهفته دارد كه به اساس سروي‌هاي انجام شده، مشهورترين معادن اين ولايت عبارت‌اند از معادن كركر و دودكش، معدن ذغال‌سنگ چنارك و شين‌دره، معدن ذغال‌سنگ آلوگك، معدن ذغال سنگ تاله و برفك، معدن طلا، معدن ُسرب، معادن گچ و معدن سنگ گرانيت مي‌باشد و اکنون زیر کنترل طالب قرار دارد.

معادن بامیان: باميان داراي منابع معدني آهن حاجيگكـ، آهن سياه دره، معادن ذغال‌سنگ ، سنگ‌ها و احجار كريمه مي‌باشد. ولسوالي‌هاي مختلف ولايت باميان و خود شهر باميان معادن زيادي را در خاك خود نهفته دارد، كه به اساس سروي‌هاي انجام شده، مشهورترين آن عبارت‌اند از معدن آهن حاجيگكـ، آهن سياه دره، معادن ذغال‌سنگ‌، سنگ‌ها، احجار كريمه و ظواهر معدني چون مس، سرب، جست، سيماب، سلفر و گچ مي‌باشد و اکنون هم در کنترل حکومت قرار دارد.

معادن هلمند: ولایت هلمند در جنوب غرب افغانستان موقعیت دارد. لشکرگاه مرکز این ولایت است. هلمند از طرف شمال با ولایت غور، از جنوب با بلوچستان پاکستان، از شرق با ولایات دایکندی، ارزگان و کندهار و از طرف غرب با ولایات فراه و نیمروز هم سرحد می‌باشد. نظر به سروی‌های انجام شده توسط سروی جیولوجی افغانستان و ریاست معادن مربوطه، این ولایت دارای معادن و ظواهر معدنی متعدد بوده که از جمله مسکویت در باشلنگ، سنگ‌های تزئین در ملک دوکان و اربو، سیماب و مسکویت در باغران، سنگ مرمر، آب معدنی در کجکی و پگماتیت‌ها در سنگ‌وال موقعیت دارد و اکنون معادن زیر کنترول طالبان قرار دارد.

معادن هرات: نظر به سروی‌هایی که در ولایت هرات از طرف ریاست معادن انجام شده است، این ولایت دارای معادن و ظواهر معدنی متعدد بوده که از آن جمله آهن در ساحه تگاب، کوه پود و پلنگ سور، مس در شیدا، سیم کوه و شیدا، قلعی در فوستاک، باریت در سنگلان، طلا در انجیل، آهن در غوریان، بسموت در پودر و باریت در سرجر موقعیت دارد.

معادن  بادغیس: نظر به سروی‌هایی که توسط ریاست معادن انجام شده است. این ولایت دارای معادن و ظواهر معدنی متعدد بوده که از جمله مس در ساحه آهن کشان، سنگ چونه در لامان، گچ در لامان و آب‌های نایتروجن‌دار در چشمه نیک موقعیت دارد.

معادن فاریاب:  نظر به سروی‌هایی که از طرف ریاست معادن در این ولایت انجام شده است. این ولایت دارای معادن و ظواهر معدنی متعدد بوده که از آن جمله، آهن در قیجی، مس در سه کوه، نمک در دولت آباد و میمنه، سلفر در کته‌کان و زغال در سفید برفک موقعیت دارد.

معادن ولایت تخار:  نظر به سروی‌هایی که از طرف ریاست معادن در این ولایت انجام شده است، تخار دارای معادن و ظواهر معدنی متعدد بوده که از آن جمله طلای پاشان در ساحه سمتی، نورابه، حصار و انجیر، نمک در تاقچه و چال، کوارتز در فرخار، ازبست در دهنه سلطان، زغال سنگ و آب معدنی در فرخار و بازارک موقعیت دارد .

معادن جوزجان: جوزجان يكي از ولايات نفت خيز در شمال افغانستان است که در سرحد با تركمنستان و اوزبكستان واقع است. نظر به سروي‌هاي انجام شده توسط سروي جيولوجي افغانستان، اين ولايت داراي ظواهر معدني متعدد بوده كه که از آن جمله گاز، مس مواد اولیه سمنت و ذغال سنگ می‌باشد.

معادن خوست: نظر به سروی‌هایی که توسط ریاست معادن در این ولایت انجام شده است. خوست دارای معادن و ظواهر معدنی متعدد بوده که از جمله کرومایت در ساحه سپیرکی و شدل، آزبست در کویرا، کوارتز در علم کان، نفرایت در سورکوش دره، مواد ساختمانی در یژد نوکلی و سرب و جست می‌باشد.

معادن پکتیکا: نظر به سروی‌هایی انجام شده که توسط سروی جیولوجی افغانستان و ریاست معادن این ولایت صورت گرفته است، نشان می‌دهد که این ولایت دارای کرومایت در ساحه مرغه، تالک در پیتاو، مگنیتیت در موبین کلی، بیوتیت در شینه زای، زغال‌سنگ و نفرایت در شیخ ملی و سنگ تعمیراتی در پراو را در خودش جا داده است.