روزه معنای فارسی واژۀ عربی(صیام) است. ماه رمضان را ماه صیام یا ماه روزه می گویند که مسلمانان در این ماه مکلف به صوم یا روزه داشتن استند. صوم به معنی خود داری، امساک، توقف، ترک کردن، اجتناب و پرهیز است. اجتناب از خوردن و نوشیدن در وقت معین و مشخص(قبل از طلوع تا غروب آفتاب) و خود داری از آنچی که به ابطال صیام می انجامد و این اجتناب از الزامات صیام و یا روزه محسوب می شود.
وقتی صیام و روزه به معنی پرهیز و اجتناب است و به ویژه اجتناب از خوردن و نوشیدن در جریان روز که صورت متعارف و معمول روزه و روزه داری را نشان می دهد، این پرسش مطرح می شود که فلسفه و حکمت این اجتناب و پرهیز از خوردو و نوش در چیست؟
چرا مسلمانان مکلف می شوند که از بام تا شام هر روزِ ماه رمضان خود را گرسنه و تشنه نگهدارند و از خوردن و نوشیدن خود داری کنند؟
اگر فلسفه و حکمت روزه این باشد که مسلمانانِ روزه دار با گرسنگی و تشنگی خویش، سختی و حالت گرسنگان و تشنگان را درک کنند، هر آدمی و هر مسلمانی حتی بدون آنکه خود را گرسنه و تشنه نگهدارد، به خوبی می فهمد که گرسنگی و تشنگی بسیار سخت و تلخ است. بنا بر این، حکمت و فلسفۀ دینی روزه که فرضیت و وجوب آن برای مسلمانان محرز شده است ریشه در درک گرسنگی و تشنگی گرسنگان و تشنگان ندارد.
پس روزه برای چیست و فلسفه و حکمت دینی آن در چه نکته ای نهفته است؟
پاسخ این پرسش را بصورت بسیار روشن و آسان در این آیۀ قرآن کریم(سورۀ بقره آیه ۱۸۳) می توان دریافت:
یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیامُ کَما کُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ
(ای مومنان(مسلمانان) روزه بر شما نوشته (واجب) شده، همانگونه بر کسانیکه قبل از شما بودند، تا متقی یا پر هیز گار شوید.)
در این آیه که تبیین صریح فرضیت و وجوب روزه برای مسلمانان است، حکمت و فلسفۀ روزه نیز بدون هیچ ابهامی بیان می شود:
روزه برای مومنان یا مسلمانان فرض شده است تا به تقوی و پرهیزگاری برسند. یعنی حکمت و فلسفۀ فرضیت و وجوب روزه به این بر نمی گردد که مسلمانان از صبح تا شام خود را گرسنه و تشنه نگهبدارند.
اگر صیام و یا روزه، امساک و اجتناب از خوردن و نوشیدن و پرهیز از سایر اعمال ابطال کنندۀ روزه است، این اجتناب و امساک باید مسلمان را به تقوی و پرهیز گاری برساند. پس روزه در واقع تمرین تقوی و پرهیزگاری است که از راه روزه داری یعنی از راه “امساک و اجتناب” حاصل می شود. و این امساک و اجتناب تنها به خورد و نوش محدود نمی شود که مسلمانان از بام تا شام، شکم های خود را از آب و نان دور نگهدارند.
این تقوی چیست که موجب دلیل و فلسفۀ فرضیت و وجوب روزه برای مسلمانان می شود؟
تقوی؛ اجتناب از تمامی اعمال و رفتاری که در شریعت اسلام شامل منهیات و منکرات است و عمل به آنچی که در اسلام، معروف و واجب شرعی محسوب می شود.
ستمگری، حق تلفی، بی عدالتی، قتل، انتحار، انفجار، ویرانگری، تجاوز، مردم آزاری، بد امنی، دروغ، تقلب، دزدی، رشوت خواری، احتکار، غیبت، منافقت، فریبکاری، حقه بازی، تعصب، تبعیض قومی، مذهبی، زبانی و نژادی، کینه ورزی و………. همه از منکرات اند که در ماه رمضان و روزه داری همچون امساک از خوردن و نوشیدن، باید از انجام و ارتکاب آن اجتناب و امساک شود. زیرا در فضای این پرهیز و امساک از منکرات است که روزه، روزه دار مسلمان را به مقام و منزلت تقوی می رساند. در غیر آن، روزه داری همراه با انجام انواع منکرات و ارتکاب خیانت و جنایت و فساد و رذالت، تظاهر ریاکارانه و دروغینی بیش نیست.
Comments are closed.