آیا از دیگ کمیسیون شکایات چیزی بیرون آمد؟!/ عزیزالله عزیزی

تقریبا چهار و نیم ماه از انتخابات ریاست جمهوری افغانستان می‌گذرد. انتخاباتی که تا حال برنده و بازنده آن مشخص نیست. از مشکلاتی که در برگزاری انتخابات پیش آمد اگر بگذریم، اعلام نتیجه انتخابات به یکی از مناقشه برانگیزترین رویدادهای جاری تبدیل شده است و بیشتر از چهار ماه است که از مسئولان تا مردم به گرد خود می‌چرخند. این انتخابات نه تنها در داخل افغانستان و برای مردم افغانستان مایه تمسخر و سرافکندگی شده است بلکه مردم جهان نیز به طولانی شدن آن، می‌خندند. بدون شک مسئولین در هر دو کمیسیون انتخابات می‌توانستند سریع و جدی عمل کنند اما نکردند. مسئولان می‌توانستند از اراده و انتخاب مردم پاسداری کنند و در عین زمان با سرعت بیشتر کار کنند که نکردند و یا نتوانستند. همه‌ این کم‌کاریها در نهایت یک نتیجه دارد و آن نیز بی‌اعتمادی مردم به روندهای دموکراتیک است.
با این حال، دیروز 16دلو کمیسیون شکایات انتخاباتی بعد از مدتها انتظار مردم و تکت‌های انتخاباتی، قرار بود که نتایج بررسی‌های این کمیسیون را اعلام بدارند تا کمیسیون انتخابات بتواند نتایج انتخابات و برنده و بازنده این انتخابات را اعلام کند. برعکس، کمیسیون شکایات نتوانسته است که تصمیم نهایی را در مورد آرای مشکوک بگیرد و آن را اعلام کند بلکه دوباره این چرخه فاسد و وقت‌گیر را به حرکت در آورده و برای مدتی نامعلومی، هم‌چنان باید منتظر نشست تا تفتیش و بررسی دوباره و چند باره به پایان برسد. مگر چقدر رای بود که بازشماری و اعلام نتایج آن در هر دو کمیسیون بیشتر از چهار ماه طول بکشد؟ آن هم در فضای شکننده‌ای که کشور به یک اراده و اداره جدید و جدی برای پیشبرد صلح و ارایه خدمات و رسیدگی به حوادث و مشکلات مردم، نیاز دارد. افغانستان نه تنها به لحاظ سیاسی و امنیتی در شرایط اضطرار قرار دارد بلکه مشکلات مردم، خشونت‌ها و انارشیک شدن وضعیت اجتماعی، این فرصت را نمی‌دهد تا مسئولان آن و مخصوصا مسئولان کمیسیون‌های انتخاباتی، سرگردانی مردم را به فصل و سال بکشانند.
انتخابات ششم میزان از هر جهت برای مردم افغانستان و سرنوشت کشور یک موضوع حیاتی بود و به همین دلیل از انتخابات‌های قبلی اندکی مستثنا بود. در انتخابات‌های قبلی، وضعیت افغانستان به لحاظ امنیتی این قدر شکننده نبود که در سال جاری بوده، خشونت‌ها از سوی گروه‌های مخالف دولت به این میزان نبود که امسال از سر و روی کشور، فقر و تنگدستی و خشونت می‌بارد. از سوی دیگر انتخابات امسال با گفت‌وگوهای صلح همزمان بود. رهبران طالبان با نماینده‌های ایالات متحده آمریکا در قطر گفت‌وگو می کردند و دولت افغانستان به زمان برگزاری انتخابات نزدیک می‌شد. از یک سو بی‌باوری عمومی به برگزاری انتخابات در شرایط شدید و حاد امنیتی مردم افغانستان را از فکر کردن به انتخابات باز داشت و از سوی دیگر روند گفت‌وگوهای صلح در قطر و این که از دل این گفت‌وگوها چه بیرون می‌آید، باعث شد که به صورت جدی به انتخابات پرداخته نشود. با آن هم مشکل دیگری نیز وجود داشت. به دلایلی که ذکرش رفت، انتخابات ریاست جمهوری در وضعیت و شرایط استثنا قرار داشت و به هر حالش برگزار شد اما این انتخابات به دلیل سطح پایین مشارکت مردم و چیزی در حدود دو میلیون رای دهنده، با وجود استفاده از تکنولوژی نباید تا این مدت به درازا می‌کشید. یکی از دلایل سطح پایین مشارکت مردم در انتخابات امسال، بی‌باوری مردم به نهادهای انتخاباتی نیز می‌تواند باشد. نهادهای انتخاباتی در انتخابات‌های گذشته نه تنها که نتوانستند با قدرت و صلاحیت، شفافیت و عدالت انتخاباتی را تامین کنند بلکه خود به فساد آلوده شدند. این آلودگی به فساد ضربه مهلک به روند مردم سالاری در کشور وارد کرد، مردم را نسبت به انتخابات مشکوک و بی‌باور کرد. بی‌اعتمادی مردم به روندهای دموکراتیک، برای کشورهای مثل افغانستان که به تازگی می‌خواهند به سوی مردم سالاری گام بردارند، می‌تواند حکم همان ویروس کرونا را داشته باشد که علاجی برای آن وجود ندارد.
با این حال کمیسیون‌های انتخاباتی در این مرحله به دلیل کاهش در میزان رای و استفاده از تکنولوژی این فرصت را داشتند و دوباره می‌توانستند اعتماد مردم را به روند انتخابات جلب کنند، به وضعیت انارشیک سیاسی و اجتماعی پایان دهند و این روند فرسوده را تازگی ببخشد و همینطور مردم، احزاب و تکت‌های انتخاباتی و در کل به سردرگمی‌ها در سطح ملی و بین‌المللی نیز نقطه نهایی را بگذارند. کمیسیون‌های انتخاباتی اما برخلاف درنظر گرفتن زمان و موفقیت انتخابات در زمان تعیین شده، این روند را به درازا کشانیدند و کمیسیون رسیدگی به شکایات انتخاباتی نیز دوباره با طرح بررسی دوباره 133 هزار رای، اعلام نتایج را به آینده موکول کرد. معلوم نیست، چقدر زمان دیگر نیاز است تا به سردرگمی‌های مردم افغانستان پایان داده شود.

عزیزالله عزیزی