دیروز دیدبان شفافیت از فقدان حکومتداری خوب در زمینه سکتور انرژی و در نتیجه از عدم برخورداری شهروندان کشور از انرژی برق سخن گفته است. بر اساس تحقیق تازه این نهاد نظارتی غیردولتی 65درصد شهروندان افغانستان به دلیل نبود حکومتداری خوب در سکتور انرژی از نعمت برق محروم هستند و تنها 35درصد به برق دولتی دسترسی دارند.
چند روز قبل نیز همین نهاد پس از اعتراض 30 نهاد رسانه ای مبنی بر عدم پاسخگویی حکومت راجع به دسترسی به معلومات و اطلاعات اعلامیه صادر کرد و بر حکومت انتقاد کرد. مدتی قبل نیز در باره نارسایی‌های انتخابات نیز قضاوت کرد و از برگزاری انتخابات و مشکلات موجود در آن سخن گفت.
هم چنین چندی قبل پس از اعتراض نهادهای رسانه‌ای فدراسیون ژورنالیستان نیز اعلامیه صادر کرد و بر محدودیت‌های دسترسی به اطلاعات از سوی نهادهای حکومتی اعتراض کرد. تاکنون چندین نهاد نظارتی بر انتخابات وجود دارد که همین گونه موضع می‌گیرند و غالبا مواضع شان بر اساس جانبداری‌های سیاسی است و معمولا از یکی از جناح‌های سیاسی یا تکت‌های انتخاباتی حمایت می‌کنند.
مشکل این نیست که این نهادها دروغ می‌گویند و هیچ مشکلی در نهادهای دولتی وجود ندارد. مهم این است که این نهادها متاسفانه همواره قضاوت‌های سیاسی می‌کنند و جانبدارانه عمل می‌کنند. این جانبداری و عملکرد سیاسی در نتیجه سبب بی‌اعتبار شدن نهادهای نظارتی می‌گردد.
نهادهای نظارتی در جهان معمولا به طور بی‌طرفانه و مسلکی در مورد عرصه‌های مختلف تحت مدیریت دولت گزارش تهیه می‌کنند و در باره آن‌ها تحقیق می‌کنند. بر اساس یافته‌های تحقیقی و بی‌طرفانه یافته‌های خویش را در زمینه نشر می‌کنند و در نهایت این حکومت‌ها هستند که باید رفتار خود را با معیارهای ارایه شده و نیز مطابق تحقیقات انجام شده باید عیار کنند. اعتبار نهادهای نظارتی سبب می‌شود که عملکرد دستگاه‌های دولتی سامان یابد و وضعیت معیشت و رفاه مردم بهبود پیدا کند. موضوعاتی که مورد تحقیق قرار می‌گیرند و ناکامی‌ها و کمبودی‌ها نشان داده می‌شود و آن گاه دولت را مکلف و مجبور می‌سازند تا برای رفع نواقص اقدام کند. اما در کشور ما متاسفانه نهادهای نظارتی به دلیل عملکرد سیاسی و غیرمسلکی اعتبار خود را از دست داده‌اند و نه خود آن‌ها تحقیق شان را جدی می‌گیرند و نه دولت و نه مردم.
درست است که بسیاری از نهادهای دولتی نیز کم اعتبار شده‌اند و یک نمونه بارز آن کمیسیون‌های انتخاباتی هستند. در طی سال‌های گذشته متاسفانه کمیسیون‌های انتخاباتی به قدری بد عمل کردند که نه تنها اعتبار خود بلکه اعتبار مجموع نهادهای دولتی را زیر سوال بردند. اما نهادهای نظارتی که معمولا برای بدست آوردن فند و مبلغی پول پس از مدتی دست به انتشار یک تحقیق جنجالی می‌زنند نیز اعتبار خود را از دست داده‌اند و دیگر کسی به تحقیق آن‌ها توجه نمی کند.
اصلا مهم این نیست که چقدر تحقیقات انجام شده راست است و چقدر دروغ. مهم این است که این تحقیقات به طور غیر مسلکی انجام می‌یابد و موضع‌گیری‌ها نیز بر اساس علایق سیاسی گرفته می‌شود. از همین رو کارایی و موثریت خود را از دست می‌دهد. وقتی اعتبار نهادی موسسات نظارتی غیردولتی از بین می‌رود دیگر هیچ قضاوتی جدی گرفته نمی‌شود. وقتی قضاوت‌ها و داوری‌ها جدی گرفته نمی‌شود، انتظار بهبود وضعیت را نباید داشت.
مهم‌ترین دلیل این قضاوت‌های یک جانبه علایق سیاسی و نیز نیازمندی‌های مالی است. متاسفانه هر جناج و حزبی برای خود یک نهاد نظارتی در گذشته ساخته است و این میکانیزم هم‌چنان باقی مانده است. تقریبا در همه این نهادها متاسفانه علایق سیاسی بر کار مسلکی مقدم است.
در تمام این قضاوت‌ها واقعیت‌های موجود در نظر گرفته نمی‌شود. به عنوان مثال دیدبان شفافیت این موضوع را در نظر نگرفته است که در گذشته و یا حداقل در یک سال گذشته افغانستان به لحاظ دسترسی به منابع انرژی در کجا قرار داشته است یا فدراسیون رسانه‌ها علی‌رغم این که می‌داند در سال‌های گذشته گام‌های اساسی برای دسترسرسی به اطلاعات گذاشته شده است. یا مثلا در یک سال گذشته و یک دهه گذشته در کجا قرار داشته ایم؟.
در مجموع شواهد نشان می دهد که نهادهای نظارتی بر اساس علایق سیاسی قضاوت می کنند و همین امر سبب می شود که از سوی حکومت و دیگر نهادهای نظارتی جدی گرفته نشوند. نتیجه این امر تداوم وضعیت گذشته و در نهایت بی‌اعتباری نهادهای نظارتی است.
Comments are closed.