سیگار: میلیاردها دالر کمک به افغانستان، هدر رفته است

بازرس ویژه‌ی امریکا برای بازسازی افغانستان می‌گوید که میلیاردها دالر کمک خارجی به افغانستان، به شمول پول کانادا، به دلیل ضایعات گسترده، نظارت ضعیف و فساد همه‌گیر از دست رفته است. سیگار در گزارشی به کنگره‌ی امریکا گفته است که کمک‌های مالی برای ساخت کلینیک‌های بی‌برق و آب، مکاتب بدون شاگرد و ساختمان‌هایی که در باران به معنی واقعی کلمه آب شده‌ و فروریخته‌اند، مصرف شده است.
همچنین مقامات محلی فاسد که مسوول رساندن پول کمکی به کارگران بوده‌اند، به گفته‌ی گزارش دست به ایجاد (کارگران خیالی(، بروکرات‌های غیرنظامی، پولیس و سربازانی زده‌اند که وجود خارجی ندارند، و بعد این پول‌ها را که ظاهرا به کارگران واقعی پرداخت شده، برای خود‌شان نگهداشته‌اند.
جان سوپکو، رییس سیگار در مصاحبه‌اش با گلوب اند میل، می‌گوید: »فساد زیادی وجود دارد [اما] بیشتر آنچه که ما شناایی کرده‌ایم، برنامه‌های احمقانه هستند که واقعا ضعیف مدیریت می‌شوند و در آن‌ها هیچ پاسخگویی در کار نیست. هیچ‌کسی واقعا به خاطر به هدررفتن پول بازخواست نمی‌شود«
برخلاف ایالات متحده، کانادا به صورت مستقل پولی را که به صندوق وجهی غربی برای کمک‌های بین‌المللی اختصاص می‌دهد، حساب‌رسی نمی‌کند. ‌اما آقای سوپکو می‌گوید که او مطمیین است مشکلاتی را که او برای مالیات‌دهندگان امریکایی شناسایی کرده‌ با مشکلات مالیات‌دهندگان کانادا مشابه است.
نزدیک به ۲۴۰۰ سرباز امریکایی در جنگ با طالبان کشته‌ شده‌اند و ۱۵۸ کانادایی، پیش از اینکه کانادا نیروهای رزمی خود در ماه جولای ۲۰۱۱ از افغانستان خارج کند، جان خود را از دست داده‌اند. حکومت افغانستان همچنان درگیر نبرد شدید در بیشتر نقاط این کشور است و میلیون‌ها افغان آواره شده‌اند.
با بدترشدن وضعیت این کشور، کشورهای غربی پول‌های کمکی خود را به صندوقی که توسط بانک جهانی، سازمان ملل متحد و سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) مدیریت می‌شود، واریز کردند.
گزارش‌های اخیر دفتر آقای سوپکو فقدان نگران‌کننده نظارت مالی و سوءمدیریت گسترده را در دو صندوق غربی، یعنی صندوق وجهی بانک جهانی برای بازسازی افغانستان و صندوق وجهی قانون و نظم برای افغانستان که از سوی سازمان ملل متحد مدیریت می‌شود، نشان می‌دهد. صندوق وجهی قانون و نظم برای آموزش و تجهیز نیروهای امنیتی افغانستان استفاده می‌شود.
به گزارش مرکز منابع و تحقیقات «کتاب‌خانه‌ی پارلمان»، کانادا از سال ۲۰۰۲ تا کنون در چارچوب کمک‌های خارجی بیش از ۳ میلیارد دالر به افغانستان، از جمله ۸۵۰.۹ میلیون دالر امریکایی به این دو صندوق، کمک کرده است. (کمک‌های مالی خارجی به دالر امریکایی تحویل داده می‌شود.)
ایالات متحده بزرگ‌ترین کمک‌کننده‌ی این دو صندوق است. کمک‌های کانادا شامل ۷۶۳ میلیون دالر امریکایی برای بازسازی افغانستان از ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۸ و ۸۷.۲ میلیون دالر امریکایی برای آموزش پولیس افغان می‌شود. کانادا حدود ۲۱۲.۹ میلیون دالر امریکایی دیگر را برای آموزش ارتش افغانستان به صندوق ناتو واریز کرده است.
آقای سوپکو می‌گوید که مقامات محلی، سودمندی برخی از این برنامه‌ها را زیر سوال بردند: «یافته‌های ما این است که بانک جهانی اساسا نمی‌دانسته که پول‌ها چگونه مصروف می‌شوند و… حتا افغان‌ها می‌گویند که برخی از این برنامه‌ها واقعا بیهوده بوده‌اند، اما راهی برای متوقف‌کردن آن‌ها وجود نداشت.»
آقای سوپکو، دادستان پیشین پرونده‌ی مافیا در کلیولند، دریافته است که بانک جهانی نمی‌تواند ۱۰ میلیارد دالر برای بازسازی را کنترل و نظارت کند. ایالات متحده همچنین بیش از ۱.۳ میلیارد دالر را برای صندوق قانون و نظم ایالات متحده برای آموزش و تجهیز پولیس ملی افغانستان فراهم کرده بود.
نه بانک جهانی و نه سازمان ملل متحد نتوانسته‌اند دفتر آقای سوپکو را راضی کنند که این پول‌ها به جیب کارگران خیالی نرفته است.
آقای سوپکو می‌گوید: «این مسأله برای سال‌ها یک نگرانی بوده است. من در افغانستان احتمالا بیشتر از کمدین‌ها در فیلم Ghost Busters در تعقیب ارواح بوده‌ام. حساب میلیاردها دالر به کنار، ما داریم از میلیون‌ها دالر پول صحبت می‌کنیم که ممکن است به جیب اشباح و ارواح منتقل شده‌ باشد.»
وزارت امور خارجه‌ی کانادا با اشاره به این‌که کانادا عضو هیأت‌های مالی است، اصرار کرد که بانک جهانی و سازمان ملل متحد تفتیش جامعی را برای «اطمینان از اینکه کمک‌های کانادا در افغانستان به هدر نمی‌روند» انجام دهند. بانک جهانی دسترسی کمک‌کنندگان را به اطلاعات در مورد چگونگی نظارت و حسابداری این پول‌ها، محدود می‌کند.
میگان گراولین سخنگوی وزارت امور خارجه‌ی کانادا می‌گوید که سازمان ملل متحد قصد دارد تا پایان ماه نوامبر، از سیستم پرداخت الکترونیکی و کارت‌های شناسایی بیومتریک برای ۹۷ درصد پولیس استفاده کند.
خانم گراولین ادامه می‌دهد: »این امر به حل مشکل «پولیس خیالی» در نیروی پولیس افغانستان کمک کرده است.«
آقای سوپکو می‌گوید که ماه گذشته یک مقام ارشد امریکایی از او خواسته تا تفتیش دیگری را درباره‌ی افسران خیالی پولیس افغانستان انجام دهد.
آقای سوپکو می‌گوید که هدف ۹۷ درصدی غیرواقع‌بینانه است زیرا تنها ۴۴ درصد افسران پولیس افغانستان که در فهرست پرداختی‌ها ثبت شده‌اند، واقعا وجود خارجی دارند.
او می‌گوید: «به امید خدا که منابع کانادایی شما کاملا درست باشند. اما… من کمی تردید دارم و به همین دلیل ما در حال بررسی هستیم.»
آقای سوپکو می‌گوید که شواهد جدی‌ وجود دارد که برخی از کمک‌های مالی به جیب طالبان رسیده است. گفته می‌شود که طالبان در مناطق تحت کنترل‌شان، از کارگران پروژه‌های خارجی مالیه می‌گیرند و جنگ‌سالاران فاسد گلوله، سوخت و غذایی را که با پول غربی برای ارتش افغانستان خریداری شده بود، گرفته و به شورشیان داده‌اند.
او می‌گوید، درسی که می‌توان از مصرف میلیاردها دالر در افغانستان آموخت این است که نباید این قدر پول هنگفت را این قدر سریع و با نظارت و پاسخ‌گویی بسیار اندک مصرف کرد؛ مخصوصا در کشوری که جنگ‌سالاران و ترس آن‌ها حکومت می‌کنند.
او می‌گوید: »ما با جنگ‌سالاران بسیار و چهره‌های مافیایی فاسد گیر کرده‌ایم. ما با آن‌ها، در واقع با آدمای بد، در نزد بسیاری از افغان‌ها شناخته شده‌ایم.«
دیوید مولرونی، دیپلمات سابق کانادایی که معاون وزیر در امور نظارت از تمامی جنبه‌های دخالت کانادا در افغانستان بوده، می‌گوید که اتاوا از سوی سازمان ملل متحد و اروپا تحت فشار شدید قرار دارد تا به دو صندوق وجهی برای کمک به افغانستان پول هنگفت بدهد. او می‌گوید که در واقع کانادا مسئولیت مدیریت مصرف پول مالیات‌دهندگان کانادایی را در کشوری که «با سه دهه جنگ نابود شده و نظام آن حکومت‌داری آن بیشتر قرون وسطایی است تا نظام مدرن» را به پیمان‌کار غیردولتی سپرده است.
گلن دیویدسن، سفیر کانادا در افغانستان از ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۳ می‌گوید که رساندن کمک‌های خارجی به کشور جنگ‌زده‌یی که خطر در کمین و سفر در آن به خاطر تهدیدات امنیتی غیرممکن می‌باشد، آسان نیست.
با این‌حال، آقای دیویدسن می‌گوید که او از این‌که بانک جهانی و سازمان ملل از ابزارهای موثر برای نظارت و بازخواست کسانی که سیستم را فاسد می‌کنند، استفاده نکرده‌اند، شوکه شده «
آقای دیویدسن و آقای مولرونی می‌گویند که کانادا در پروژه‌های کوچکتر مانند همکاری با سازمان بهداشت جهانی برای ریشه‌کن‌کردن پولیو، آموزش قابلگی، ابتکارات برای کودکان نوزاد و همچنین آموزش کشاورزان که خود بر آن نظارت و کنترل مستقیم داشته، موفق‌تر بوده است.
آقای دیویدسن می‌گوید: »تیتر اخبار را مسایل مرتبط با فساد و مسایل مربوط به مدیریت کمک‌ها اشغال می‌کند، اما افراد واقعا خوب، نجیب و زحمت‌کش در افغانستان هستند که به کمک ما نیاز داشته‌اند و ما هم کمک کرده‌ایم.« ج. پژواک