افغانستان، بازهم محور نشست سران ناتو بود و رهبری ناتو به عنوان حامی مردم افغانستان در سه دوره‌ی مهم مبارزه با شوروی، نابودی طالبان و پس از آن با تمدید ماموریت شان در چارچوب «حمایت قاطع» از سال ۲۰۱۴ بدینسو، همان‌گونه که پیش ازاین برای مردم و دولت افغانستان حمایت‌های بی‌بدیل عرضه داشتند، بازهم در نشست بروکسل تعهد سپردند که تا سال ۲۰۲۴ در کنار مردم افغانستان بمانند. در نتیجه‌ی نشست بروکسل تعهد شد که کشورهای عضو ناتو برای مبارزه با تروریزم هم‌چنان در کنار مردم افغانستان باقی خواهد ماند؛ کمک‌های ناتو به ملت و دولت افغانستان تا سال 2024 به طور حتمی ادامه دارد؛ حمایت از نیروهای امنیتی در امور آموزش‌دهی، مشورت واکمالات تسلیحاتی متداوم است که این امر منجر به موفقیت نیروهای امنیتی در مبارزه با تروریزم خواهد شد و حمایت‌های مالی اعضای ناتو برای افغانستان با مبالغ قابل ملاحظه‌ای مشخص شد.
از نشست بروکسل ضمن آنکه تعهد ناتو در قبال افغانستان اعلام شد، بحث فرصت‌ها و چالش‌های فراروی دولت و ملت افغانستان تا ختم این ماموریت مطرح شد و پیامی نیز به مردم افغانستان داشت تا از این نشست به‌عنوان یک نقطه‌ی عطف استفاده نمایند و حضور تمدید شده‌ی ناتو را یک فرصت عالی برای تغییر و سازندگی دانسته در راستای تامین صلح و امنیت، تضمین ثبات، انکشاف زیرساخت‌ها و توسعه‌ی پایدار در کشور تلاش ورزند. از همه مهم‌تر اینکه افغانستان با یک پلان سنجیده شده می‌تواند از کمک‌های ناتو برای چرخش چرخ صنعت و سازندگی در کشور استفاده کند؛ اما این امر وابسته به شرایط داخلی کشور است. همان‌گونه که رهبری ناتو اعلام کرد که مسولیت بازسازی افغانستان به دوش دولت و مردم آن است، ایجاد بستر تغییر را نیز خود آنان فراهم نخواهند کرد؛ آمریکا نیز پیش‌تر بیان کرده بود که ما برای دولت‌سازی به افغانستان رفته‌ایم و نه ملت‌سازی و انجام ماموریت‌های روزمرگی مردم افغانستان. این موفقیت نازمند تغییر اجتماعی و براندازی تنش‌های سیاسی و محو مشکلات داخلی است.
نشست بروکسل را اگر از منظر تاثیرگذاری بنگریم، با دیگر نشست‌های جهانی در مورد افغانستان تفاوت بسیار دارد؛ زیرا اوضاع افغانستان و تعیین تکلیف ناتو پس از ختم ماموریت، محور نشست امسال بروکسل بود. نشست بروکسل که روی مسایل افغانستان روز پنج‌شنبه (۲۱ سرطان) دایر شد، در آن حرف‌ها و امیدهای سازنده‌ای برای مردم افغانستان گفته شد و صدور اعلامیه نشست ناتو در بروکسل مبنی بر تقاضای همکاری از کشورهای منطقه برای صلح و ثبات در افغانستان، یک پیام آشکاری را برای پایان دادن دخالت‌های منطقه‌ای در امور افغانستان می‌رساند. همان گونه که ناتو از روسیه، ایران و پاکستان خواست تا برای تامین صلح و برقراری ثبات در افغانستان تلاش کنند، در واقع حامل پیام تهدیدی برای عدم دخالت در امور افغانستان نیز بود.
حضور ناتو برای ملت افغانستان از‌یک‌سو امیدی برای موفقیت در مبارزه با تروریزم است؛ اما از سوی دیگر مبیین نگرانی ملت برای دوران پس از ناتو؛ زیرا تنش‌ها میان جریان‌های سیاسی هنوز موجود است، پروسه‌ی محو فساد که یکی از تعهدهای حکومت وحدت ملی برای جامعه بین المللی بود هنوز به جایی نرسیده، افزایش عایدات دولت نظر به ضرورت که باید سالانه بالغ بر هشت میلیارد دالر باشد هنوز در حدود دو میلیارد دالر است درحالی که بیشتر از پنج میلیارد دالر مصارف نیروهای امنیتی می‌شود؛ اما بازهم بنابر ضرورت افغانستان و گرانی اعتراف بر ناکامی برای ناتو در جنگ افغانستان، بازهم با درنظرداشت تعهداتی از جانب حکومت افغانستان کمک‌های جامعه‌ی جهانی به افغانستان تمدید شد. اما سران حکومت وحدت ملی در این نشست با دست‌های خالی هم نرفته بود؛ چون بخش‌هایی از تعهدهای قبلی حکومت وحدت ملی انجام پذیرفته بود ولی اجرای تمامی آن مواد نیازمند زمان و تطبیق کل ماده‌ها و برنامه‌های طرح شده‌ی دولت افغانستان است.
برهمین مبنا باید استعانت دونیم میلیارد دالری ناتو برای افغانستان در این نشست را به‌عنوان بخشی از تعهدات دنیا در قبال افغانستان، نیک شمرد و تلاش‌های سیاسی دنیا برای برقراری صلح و ثبات در کشور را تاثیرگذار دانست. این نشست سران دولت‌های عضو ناتو همزمان با نشست دولت‌های اسلامی در عربستان تدویر‌یافت. در هردو نشست جهانی، تلاش برای تامین صلح و ثبات در افغانستان بود. علمای جهان اسلام در نشست جده در عربستان فتوای دینی شان را صادر کردند که جنگ و برادرکشی در افغانستان حرام است. این نشست بدون کدام دستاورد محسوسی که بر وضعیت جنگ و مذاکره‌های صلح تاثیرگذار باشد، پایان‌یافت؛ اما در مقابل، کشورهای عضو ناتو نیز اعلامیه صادر کردند و از آن‌جا که از بروکسل یک قطعنامه‌ی سیاسی صادر می‌شود هر رویکرد ناتو بر میدان جنگ و پروسه صلح افغانستان تاثیرگذار است. کشورهای خارجی مقدر است تا با وضع تحریم بر تجارت اسلحه‌هایی که ممکن به دست گروه‌های تروریستی برسد و با تشدید حملات هوایی بر مواضع تروریستان و افزایش اکمالات نیروهای امنیتی افغانستان، برد میدان جنگ را به نفع نیروهای امنیتی و ملت افغانستان رقم بزنند. چون دولت‌های عضو ناتو از قدرت تاثیرگذاری بر گروه‌های تروریستی برخوردار هستند.
تمامی اعضای ناتو به رهبری ایالات متحده به‌حیث رهبر نیروهای نظامی ناتو در چارچوب حمایت قاطع از افغانستان، نیز این تعهد را سپردند که تا سال 2024 میلادی، نیروهای نظامی شان را در افغانستان نگهدارند و کمک‌های مالی شان ادامه خواهد یافت، اما پرسش اصلی و نگرانی این‌جا است که آیا ملت و دولت افغانستان برای سود جستن از مساعدت‌ها و استفاده ازاین فرصت‌ها تعهد لازم را دارند؟ دولت و ملت افغانستان خواه ناخواه در میدان نبرد با تروریزم قرار گرفته اند و برای موفقیت در یک چنین نبردی نیازمند تدبیر سیاسی، توانایی نظامی و وحدت ملی است.
اکنون افغانستان در موقعیت حساسی قرار گرفته است؛ از‌یک‌سو تنش‌های سیاسی و رویکردهای قومی در کشور اوج گرفته است و از سوی دیگر در میدان مبارزه با تروریزم سنگرهای تهاجم نیروهای امنیتی بر گروه‌های تروریستی داغ‌تر شده است. بهتر این خواهد بود که تمامی جریان‌های سیاسی و نهادهای ملی برای موفقیت در این سنگر جنگ با هیولای خون‌خوار مثل تروریزم بیشتر بر سرنوشت کشور و ثبات نظام بیاندیشند تا تفاوت دیدگاه و تنش‌های تاریخی؛ وگرنه بازهم فرصت پیش‌آمده مثل یک‌ونیم دهه‌ی پیشین بدون تامین ثبات و رشد و توسعه خواهد گذشت. سرمایه‌های که در قالب کمک‌های خارجی وارد کشور می‌شود هم روزی پایان می‌یاید و سال 2024 هم چندان فاصله‌ی زیادی نیست. باوجود فساد، فقر، بی‌کاری، جنگ و تنش‌های سیاسی در کشور، تا ختم ماموریت ناتو نیز فاصله‌ی چندانی نیست که جریان‌ها در بدل تامین منافع شخصی ویا پایداری اقتدار و خودکامگی خودشان، زمان بهسازی نظام و رشد و انکشاف جامعه را به خطر اندازند.
در نتیجه می‌توان گفت که حکومت وحدت ملی قادر شد تا در بروکسل یک اجماع سیاسی میان دولت‌های حامی افغانستان به وجود آورد و این اجماع به صورت قطع که بر آینده‌ی افغانستان و سرنوشت کشور تاثیر به‌سزایی دارد. اگر دولت افغانستان با تدبیر سیاسی و مدیریت سالم بتواند ازاین فرصت پیش‌آمده و کمک‌های مالی ناتو و ایالات متحده‌ی آمریکا، نظام را بهسازی کند، نیروهای امنیتی را تقویت کند و زیرساخت‌های کشور را توسعه بخشد یک گام بزرگی برای آینده‌ی کشور برداشته است. اگر دراین فرصت، تروریزم از افغانستان ریشه‌کن نشود، اختلاف‌های داخلی باعث ایجاد تشکل‌هایی برای اعمال نظر شخصی در برنامه‌ها و سرنوشت کشور شود و چرخ تولید و صنعت در افغانستان که عامل خودکفایی کشور است به گردش درنیاید، دیگر هرگز به ساختن‌یک کشور آباد، امن و انکشاف‌یافته مقدر نخواهیم شد. پس نیک است اگر بیشتر بر آینده‌ی پس از ناتو فکر شود و برنامه‌های درازمدت و سازندگی کشور تعقیب گردد. در صورتی‌که ملت برای دولت دردسرساز شود و حکومت خود را بر سر مسایل روزمرگی با ملت مصروف نگهدارد، کشور در پیشگاه حامیان بین‌المللی و دولت‌های منطقه به انزوا خواهد رفت. این خطرناک‌ترین سرنوشت محتمل برای افغانستان است و اگر از فرصت‌ها درست استفاده نکنیم و به فردای پس از خروج ناتو و پایان ماموریت حمایت قاطع دولت‌های غربی در افغانستان، نیاندیشیم ویا از مبالغ اهدا شده توسط کشورهای عضو ناتو استفاده‌ی درست برای سرکوب مخالفان و نابودی فقر و بی‌کاری صورت نگیرد، افغانستان به بیراهه‌ی خوفناکی خواهد رفت. خوب است اگر مدیریت سالم از جانب دولت وجود داشته باشد تا کمک‌های صوت گرفته، حیف و میل نشود و ملت نیز در این راستا با دولت همکار باشد و جریان‌های سیاسی نیز نقش شان را در جهت بهبودی نظام بازی کنند، نه تقابل و تنش‌های داخلی که به طور مسلم فرصت‌ها را از دست داده و چالش‌ها را افزود خواهد کرد.
حسین احمدی
Comments are closed.