فساد در افغانستان ، کارایی حکومت را زیر سؤال برده و ادارات دولتی را ناکارآمد ساخته است. در حالی که توسعه و پیشرفت کشور زمانی میسر می شود که دستگاه اداری کارآمد و عاری از فساد باشد. فساد امکانات ادارات را می بلعد و شایسته سالاری را از ریشه می خشکاند.
فساد طولانی مدت در افغانستان، سبب گردید که این پدیده با پدیده های تروریسم و مافیای اقتصادی درهم تنیده شود و یک مجموعه پیچیده و درهمی را شکل بدهند. مجموعه¬ای که توانسته یک چتر گسترده و چسپنده¬ای را در دستگاه اداری ایجاد کند و در مسیر فعالیت های قانونمند و مسلکی اداری مانع ایجاد کند.
بنابراین مبارزه با فساد در افغانستان به اندازه مبارزه با تروریسم و مافیای موادمخدر هم حایز اهمیت و هم دشوار و پر چالش می باشد. حکومت افغانستان از نزدیک به ده سال به این طرف مبارزه با فساد را در سرلوحه فعالیت های خود قرار داده است و تا هنوز بیش از ده کمیسیون در راستای مبارزه با فساد با اختیارات وسیع ایجاد شده؛ اما به اعتراف خود آنها کاری از پیش نبرده است. مسئولان این کمیسیون ها می گویند که قدرت بازداشت و به محاکمه کشانیدن زورمندان را ندارند.
در حکومت گذشته چندین تن از مقامات بلندپایه به فسادهای کلان متهم شدند، اما پرونده های آنها متوقف شد و به محاکمه کشانیده شدن مقامات نینجامید. رسوایی کابل بانک برجسته ترین نمونه های فساد در افغانستان بود که ضربات اقتصادی و حیثیتی زیادی به افغانستان وارد کرد؛ اما علیرغم فشارهای جامعه جهانی و خواست عمومی مردم بر پیگیری جدی پرونده کابل بانک و به محاکمه کشانیدن متهمان، این موضوع درست پیگیری نشد و عاملان اختلاس صدها ملیون دالر، به صورت شفاف محاکمه نشد.
اقدامات حکومت در این راستا نه رضایت مردم افغانستان را به دست آورد و نه قناعت جامعه جهانی را حاصل کرد. این ناکامی¬ها و ناتوانی ها در کل اعتماد مردم افغانستان را به حکومت کاهش داد و شعارهای مبارزه با فساد را به یک شعار میان خالی تبدیل کرد که در پشت آن هیچ اراده¬ و توانی برای تطبیق آن شعارها موجود نیست.
حکومت وحدت ملی هرچند در مواردی مبارزه با فساد را جدی گرفته است، اما انتقادهایی که در این مبارزه وجود دارد این است که اولا، این مبارزه استراتژیک، دوامدار و مبتنی بر یک اصل قانونی و روند اجرایی نبوده؛ بلکه یک روند مؤقتی بوده که در شرایط خاص بر افراد و اشخاص خاص و عمدتا بدون پشتوانه به اجرا درآمده است. ثانیا این مبارزه گزینشی است که از میان ده ها فرد متهم به فساد یکی از آنها انتخاب می شوند. ثالثا مبارزه با فساد شفاف نیست و در این زمینه اطلاع رسانی حکومت برای مردم نیز بسیار ضعیف بوده است. به این خاطر مبارزه بافساد در انظار عمومی به نوعی به شایبه های قوم گرایی همراه می گردد.
قرار گرفتن مردم در خلأ آگاهی، برداشت واقعبینانه از آنها را سلب می کند و چه بسا مردم بر اساس شایعات و افواهات در مورد سیاست های حکومت داوری و قضاوت می کنند. این داوری ها خواه نا خواه بر اعتماد مردم به حکومت لطمه می زند و داوری مردم را نسبت به کارکردهای حکومت به انحراف می کشاند.
فساد در وزارت دفاع جان صدها نیروی امنیتی را به خطر مواجه کرده و فساد در وزارت داخله سبب گرسنه ماندن پولیس در ولایت ها و ولسوالی ها گردیده و سبب اسارت و کشتار فجیع آنان به دست دشمنان گردیده است و فساد در وزارت صحت جان صدها شهروند را گرفته و فساد در وزارت معارف بر وضعیت زندگی چندین نسل تأثیر منفی بجا گذاشته است.
از اینرو کسانی که دست شان در فساد آلوده اند، بیشتر از تروریسم با جان، مال و زندگی خانوادگی افراد بازی می کنند. فساد بیشتر از تروریسم بر مردم افغانستان لطمه وارد می کند و بیشتر از تروریسم از مردم افغانستان قربانی می گیرد.
امروز بسیاری از ولسوالی ها و ولایت ها در معرض تهدید بلند امنیتی قرار دارد. این در حالی است که در تشکیل نیروی نظامی و امنیتی آنها به قدر کافی نیرو وجود دارد؛ اما این که این نیروها در کجا است و چرا به وظایف شان عمل نمی کنند، فقط فساد می تواند این غیبت و حضور خیالی افراد را در تشکیل نیروهای امنیتی توجیه کند.
امروز نیروهای امنیتی نه در تسلیحات و امکانات از مخالفان مسلح پسماندگی دارد و نه در تعداد خود؛ اما مشکل اینجا است که مسأله فساد در ارگان های امنیتی، این نیروها را از کارایی انداخته و به یک نیروی بی هدف و خنثا تبدیل کرده است. (زکی)
Comments are closed.