رسانه‌های اجتماعی به ویژه «فیس‌بوک» یکی از شبکه‌های اطلاع رسانی و سرگرم کننده جدی در جهان است. در افغانستان نیز فیس‌بوک جایگاه فوق العاده پیدا کرده است. صدها هزار نفر در نقاط مختلف افغانستان در شبکه‌های اجتماعی حضور دارند و با آن سرگرم اند. اما استفاده از این شبکه‌ها بیشتر اوقات برای کاربران آن در دنیا، تبدیل به درد سر جدی شده است، به ویژه در کشوری مانند افغانستان که بیشتر مردم نکته‌های منفی را زودتر از مثبت می‌پذیرند.
با توجه به آزادی‌های که در فیس‌بوک برای کاربران آن وجود دارد، بسیاری از کاربران با استفاده از صفحه‌های جعلی رقیبان شان را می‌کوبند و مطالبی که خلاف دیدگاه یک فرد باشد و یا به شخصیت او صدمه بزند را به او نسبت می‌دهند. کاربران صفحه‌های جعلی در نبود قانون مشخص سایبری در افغانستان، به سادگی می‌توانند ایده‌ها و مطالب گوناگون را برای زیان رساندن به رقیب شان پیوند دهند. هر چند که پس از این با عملی شدن قانون جرایم سایبری شاید این وضعیت بهبود یابد.
فاطمه فیضی، دختر جوان و یکی از کاربران فیس‌بوک است که عکس اش در یکی از صفحه‌های همسریابی بدون اطلاع خودش به نشر رسیده است.
او می‌گوید:«عکس ام را از پروفایل ام گرفته و در چند صفحه گذاشته بودند. مشخصاتی را در موردم نوشته بودند که با من همخوانی نداشت. برایم در مسنجر پیام‌های بسیار بد می‌آمد و مجبور شدم عکس پروفایل ام را قفل نمایم.»
به گفته خانم فیضی، دوستان و نزدیکان او از این کار بسیار ناراحت هستند و فکر می‌کنند عکس او به خواست خودش در این صفحه‌ها گذاشته شده؛ آن هم به خاطر پیدا کردن شوهر.
دختران و خانم‌ها، درصد بزرگی از کاربران فیس‌بوک اند که قربانی این گونه رفتارها می‌شوند. آنان می‌گویند، نمی‌توانند عکس‌های شخصی و یا خانوادگی شان را به طور آزادانه در پروفایل فیس‌بوک شان بگذارند. می‌ترسند از عکس‌شان سوء استفاده شود که در نهایت منجر به ایجاد مشکلات خانوادگی گردد.
سلما رسا یک بانوی جوان به می‌گوید:«ماندن عکس در پروفایل فیس‌بوک ضروری است؛ اما در جامعه سنتی که ما زندگی می‌کنیم، اگر عکس نگذاریم راحت‌تر هستیم، چون با گذاشتن عکس خود ما، برای ما مشکل ایجاد می‌شود.»
چهره‌های سرشناس، سوژه‌های ناب:
تنها افراد عادی نیستند که با چنین حالت دست به گریبان اند؛ هستند چهره‌های سرشناس سیاسی و هنری که بیشتر از افراد عادی قربانی استفاده‌های سوء، در شبکه‌های اجتماعی می‌شوند. شکریه بارکزی، از جمله سیاست مداران مطرح زن در کشور است که بر اساس گفته‌هایش در حدود ۲۱ صفحه در فیس‌بوک به نام اش ایجاد شده. او دیدگاه سیاسی خود را نسبت به آنچه در صفحه‌های جعلی فیس‌بوک نشر شده است، کاملا متفاوت می‌داند. خانم بارکزی به هشدار می‌گوید:«وقتی که یک پیامی از من نیست و من به آن باور ندارم از آدرس من به نشر می‌رسد، این در حقیقت به من لطمه وارد می‌کند. عکس‌های دست‌کاری شده که از آدرس من نشر می‌شود، به من لطمه وارد می‌کند و من نمی‌توانم هر لحظه در حالت دفاع قرار داشته باشم.»
خانم بارکزی تزویر به هویت و یا تزویر در فکر و اندیشه یک شخص را خلاف قانون می‌داند. به باور او فیس‌بوک‌های جعلی هیچ گاهی به خاطر خیر یک شخص ایجاد نمی‌گردد؛ بلکه به خاطر لطمه زدن به حیثیت و به خاطر سوء استفاده از نام یک شخص ایجاد می‌گردد.
با آنکه کاربران فیس‌بوک از ایجاد صفحات جعلی آگاه هستند؛ اما هنوز هم شماری آنان در شناخت و تشخیص صفحه اصلی و صفحه جعلی، دچار مشکل هستند. کاربران در افغانستان، هر از چند گاهی واکنش‌های تند خود را نسبت به موضوع‌های نشر شده در این صفحه‌ها تبارز می‌دهند.
سلیم شاهین، هنرمند و سینماگر افغانستان از نهادهای پیگری جرایم و تخلفات رسانه‌ای می‌خواهد جلو این گونه فعالیت‌ها را بگیرد. آقای سلیم شاهین به هشدار می گوید:«هر روز خود سرانه هرچه دل شان شد، می‌کنند. عکس مره گاهی با یکی و گاهی با دیگری میندازند و هیچ بازخواس (بازخواست) نیست.»
در صحفاتی که به نام سلیم شاهین در فیس‌بوک ایجاد شده است، مطالب طنز آمیز و گاهی توهین آمیز به نشر می‌رسد. تصاویر خیلی شخصی این فیلم‌ساز افغانستان را با دختران و زنان متخلف با متن‌های خیلی زننده به نشر می‌رسانند. آقای شاهین می‌گوید او فقط یک صفحه دارد و از طریق رسانه‌ها بارها شکایت خود را مطرح کرده است؛ اما کسی به دادش نرسیده است.
در کنار این دو شخصیت سیاسی و هنری، هستند افراد دیگری که این روزها صفحات تقلبی به نام آنان، قصه هر مجلس و محفل و نشست‌های دوستانه است. حتا خیلی از افراد با سواد نیز این صفحات را اشتباه می‌گیرند و بدون این که فکری بکنند، به قضاوت در مورد آنها می‌پردازند.
هرچندی یکی از این افراد که رییس یک حزب سیاسی نیز هست و به دلیل رفتارهای غیر معمول تبلیغاتی اش، در صفحه اصلی اش نیز مورد تمسخر کاربران قرار می‌گیرد و گاهی با اصطلاحات مانند «کودن» و «احمق» مورد توهین قرار می‌گیرد.
آقای محمد امین محمدی که از سوی خود و هوادارانش مشهور به «رهبر فرزانه» است. به تاز‌گی صفحه‌ای در فیس‌بوک با نام و مشخصات او ایجاد شده که مشخصا سر دشمنی با این سیاستگر جوان دارد. در این صحفه هر چیزی غیر ممکن از آدرس رهبر فرزانه به نشر می‌رسد.
Comments are closed.