طی سالهای گذشته مصرف نشدن بودجه انکشافی وزارتخانه ها به یک معضل جدی تبدیل شده بود. از یک طرف عدم مصرف بودجه نشانه عدم پیشرفت و انحراف از مسیر انکشاف اقتصادی می باشد و از سوی دیگر عدم ظرفیت کاری و پایین بودن سطح توانایی کارمندان وزارتخانه ها را برملا می سازد.
پارلمان افغانستان برای جلوگیری از مصرف نشدن بودجه انکشافی فشارهای گوناگونی را بر حکومت وارد کرد، اما این فشارها هم نتوانست کارایی ادارات را افزایش دهد. تشکیل حکومت وحدت ملی گرچند در آغاز، باتوجه به تأکیداتی که از سوی هردو کاندید پیشتاز انتخابات در باره رعایت اصل شایسته سالاری و مبارزه با فساد اداری صورت گرفته بود، امیدواری های را در این زمینه به وجود آورد، اما کارکرد ضعیف و آمیخته با سؤال حکومت وحدت ملی اکنون این امید مردم را نیز خاکستر کرده است.
تا حالا سه- چهارم سال مالی سپری شده است. در این مدت به صورت میانگین تنها حدود 20 تا 25 درصد بودجه به مصرف رسیده است و حدود هشتاد فیصد آن تا هنوز مصرف نشده است. پس تا سه ماه آینده، که به پایان سال مالی باقی مانده، چند در صد بودجه به مصرف خواهد رسید؟
گرچند در افغانستانی که وزراء، رؤسا و حتا مدیران پایین رتبه با واسطه و بر مبنای سهم دهی به اقوام، احزاب و اشخاص منصوب می شوند، بحث حسابدهی یک فریب و یا شعار بی معنا تلقی می شود؛ اما با آن هم وزرای کابینه به گونه فورمالیستی هم که شده بایستی وضعیت اداره تحت رهبری شان را در پایان سال خوبتر نشان دهند. پس در مدت باقی مانده آنها چه خواهندکرد؟ اگر دلیل کم کاری ادارات عدم ظرفیت کاری و ضعف رهبری و مدیریتی باشد، آیا در سه ماه آینده معجزه ای رخ خواهد داد و ظرفیت همه ادارات به صورت غیر منتظره بالا خواهد رفت؟! البته که چنین چیزی ممکن نیست. در سال های گذشته ما مواردی زیادی از این قبیل را شاهد بودیم. وزرای محترم برای سرپوش نهادن به این رسوایی راه حل های گوناگونی را انتخاب می کردند. یکی از وزارتخانه ها به دلایل واهی اقدام به تعمیر وزارتخانه اش می کرد. دیگری کاشی های راهروها و دهلیز ها را تعویض می کرد. سومی کارمندان اداری را بدون دلیل مؤجه تشویق پولی می کرد. چهارمی عکس های دید و بازدید خود را با کیفیت بسیار عالی، چاپ و با تیراژ بالا منتشر می کرد. پنجمی اگر هیچ نمی توانست حد اقل تقویم سال بعد را در قطع های مختلف و در کاغذهای گران قیمت چاپ می کرد. ششمی گزارش تفصیلی از کارکردها، صحبت ها، بیانیه ها و مصاحبه های خود را همراه با عکس های مفشن منتشر می کرد. این پروژه ها به صورت قراردادی به افراد، با قیمت های گزاف سپرده می شدند و بخش های زیادی از هزینه های خیالی به جیب مسؤلان وزارتخانه ها واریز می گردید. شاید در سه ماه آینده هم این نوع پروژه های پر درآمد در وزارتخانه ها زیاد شود و شاید هم وزرای شایسته کابینه حکومت وحدت ملی راه حل بهتری را برای بالا بردن گراف هزینه های وزارت ارایه نمایند.
ریشه عدم مصرف بودجه انکشافی تا سال 2006 پایین بودن ظرفیت کاری کارمندان و مسؤلان اداری بود؛ اما پس از آن نمی توان آن را به عدم ظرفیت کارمندان اداری نسبت داد؛ زیرا در سال های گذشته ملیون ها دالر بودجه دولتی و کمک های خارجی در جهت ارتقای ظرفیت کاری کارمندان به مصرف رسیده است. پس چرا ظرفیت کارمندان بالا نرفته است؟ پس علت اصلی را باید در مسأله فساد در کل و نادیده انگاری اصل شایسته سالاری در پروسه استخدام بخصوص جستجو نمود. این دو امکان ارتقای ظرفیت کاری را از کارمندان فعلی سلب کرده است. چون کارمندان فعلی آنچنان نسبت به مسایل اداری و مسلکی بیگانه و ناآشنا است که حتا برگزاری ورکشاپ های آموزشی کوتاه مدت نمی تواند در بالابردن سطح توانایی آنها مؤثر واقع شود. بنابراین تا زمانی که واسطه بازی، خویشخوری و فساد وجود داشته باشد، انتظار به وجود آوردن یک اداره کارا و مؤثر را نباید داشته باشیم. (زکی)
Comments are closed.