یاد بود از شهدآ و تجلیل از آرمان ها و خاطرات شهدأ در تاریخ های معین همه ساله در سراسر کشور برگذار می گردد. که در حقیقت روز های قدردانی از خون های ریخته شده است که برای بقا و نجات یک کشور و یک ملت ریخته شده است. اولین سالروز شهادت محمد رسول محسنی رییس شورای ولایتی بغلان و سومین سالروز شهادت فرمانده نستوه(سترجنرال محمد داوود داوود) و (فرمانده پولیس تخار شاه جهان نوری) در واقع تجلیل از شهدای کشور بوده و پیمان بستن به آرمان ها و اهداف آن شهدأی والا مقام است.

بارز ترین پیمان با شهدأ به گفته شهید صلح (استاد ربانی) ادامه دادن راه آنان است، سوال اینجاست که آیا ملتی که بهترین فرزندان خود را در راه عزت و سربلندی کشور از به عنوان شهید از دست داد، اهداف آنان در عمل بر آورده شده است یا خیر؟ پاسخ این سوال باید در ابعاد فراتر از احساسات و برانگیختگی به طور واقع بینانه بدست آید. به باور اکثریت مردم شهدأ بخاطر اهداف بلند انسانی و اسلامی مبارزه کرده بودند که با گذشت در حدود چهار دهه این اهداف نه تنها برآورده نشده؛ بلکه به آرمان آنان خیانت و جفا صورت گرفته است. وقتی می بینیم آرمان شهدأ برآورده نمی شود دیگر تجلیل از آنان تنها یاد آوری خاطرات شان است نه همه ی آرمان و اهداف آنها

آرمان شهدأ چه بود؟ در نخست اهداف و آرزوی آنان آزادی کشور از دست بیگانگان بود که حضور بیگانگان در گذشته ها در تأثیر گذاری سیاست، معارف و اقتصاد کشور سبب شد که مردم دست به قیام بزنند. جهاد و مقاومت مردم افغانستان در دو دوره تاریخی نشانه های بودند که مردم با قامت افراشته به رهبری فرزندان واقعی این سرزمین ایستادند تا کشور از لُوث بیگانه ها پاک شود. از اهداف آنها تطبیق نظام اسلامی در جغرافیای بنام افغانستان بود، تطبیق نظام اسلامی به عنوان یک نظام فراگیر و عدالت محور از اهداف عمده و عمومی ملت مبارز و شهید پرور افغانستان به حساب می رفت. هدف سوم شهدأ؛ توزیع قدرت و ثروت بین تمام اقشار جامعه و مردم و گروه های بودند که از افغانستان بودند و در آزادی افغانستان به سهم خویش نقش ایفا کردند. هدف چهارم شهدأ؛ خدمتگذاری به مردم از ایجاد نظام و حکومت بود در پهلوی سایر اهداف انسانی که مردم در زمان مبارزات آزادیخواهی شان داشتند اهداف کلی فوق به عنوان آرزو های بزرگ و عمده ای شهدأی این کشور بود که به خاطرش آنان جان باختند. در عین حال تأمین امنیت، محو فساد، رعایت حقوق بشر، حکومت داری بهتر از دیگر اهداف جزیی شهدأ به حساب می رفت. اما شهدأ از ما چه می خواهند؟ این روز یاد آور آن است تا آرمان های شهدا را به باد فراموشب نسپاریم، خرسندی شهدأ بر آن است تا رهروان آن ها تعقیب کننده راه ایشان باشند. در صوریتیکه پیروان راه شهدأ در برابر راهی که آنها اختیار نموده بودند، بی تفاوتی اختیار کنند، معامله گری ها در برابر خون شهدأ صورت بگیرد، خیانتی است بس بزرگ در برابر ملتی که جانبازانه قیام نموده اند، جان داده اند تا شاهد به میان آمدن حکومتی باشند که درد مردم در آن مداوا شود و صدای مردم به صورت عادلانه شنیده شود و در ضمن وطن و مردم شان زنده بمانند در این صورت یکی از رمز های عزت ملت ها وفادار ماندن به آرمان های شهدأی شان است اما متاسفانه تعدادی از سران مجاهدین با رسیدن به جاه و قدرت، این آرمان های بزرگ را به باد فراموشی سپردند.

ورثه شهدأ و جانبازان دوران جهاد و مقاومت از رهبران و فرماندهان تأثیرگذار این دو دوره افتخار آفرین می طلبند تا به آرمان جان باختگان با کمال صداقت توجه کنند و نگذارند که حلقات معلوم الحال به آدرس شهدا و مجاهدین راستین این کشور اتهام های بیجا و غیر منطقی وارد نمایند.                                                           (خالقی)